زمینلرزههای مرموز مریخ
بهکارگیری شیوههای جدید در مطالعات مریخ از زمینلرزههای ناشناختهای در زیر سطح سیاره سرخ خبر میدهد. دانشمندان میگویند بهترین توضیح برای این رخدادها بروز فعالیتهای آتشفشانی مداوم در این سیاره است. شواهد تازه نشان میدهد مریخ سیارهای مرده از نظر فعالیتهای زمینشناسی نیست و در زیر سطح غبارآلود و بایرش، غوغایی از فعالیتهای لرزهای برپاست. دانستن اینکه گوشته مریخ هنوز فعال است برای درک دانشمندان از چگونگی تکامل مریخ بهعنوان یک سیاره بسیار مهم است و میتواند کمک کند پرسشهای اساسی در مورد منظومه شمسی و وضعیت هسته، گوشته مریخ و تکامل میدان مغناطیسی را که در حال حاضر فاقد آن است پاسخ دهند.
مدتها دانشمندان بر این باور بودند که اتفاق خاصی در مریخ نمیافتد. این سیاره میدان مغناطیسی بسیار ضعیفی دارد که این میدانها در داخل سیاره را یک سیال رسانای الکتریکی دوار و بهرهمند از جریان همرفت ایجاد میکند که انرژی جنبشی را به انرژی مغناطیسی تبدیل کرده و میدان مغناطیسی را در فضا بهوجود میآورد.
وقتی میدان مغناطیسی قوی در مریخ نمیبینیم، میتواند حاکی از نبود فعالیتهای زمینشناختی در دل این سیاره باشد. اینجا روی زمین، میدان مغناطیسی از ما در برابر تشعشعات کیهانی محافظت میکند و اگر نبود بعید بهنظر میرسد حیات میتوانست در زمین تشکیل شود. در مریخ که نسبت به زمین از خورشید دورتر است، میزان این تشعشعات بسیار بالاتر است اما زمانی که مریخنشین اینسایت (InSight) ناسا در پاییز 97 وارد شد و شروع به گوش سپردن به ضربان قلب مریخ کرد، فهمیدیم مریخ با زمینلرزههای زیرسطحیاش در حال غرش است. تا به امروز، مریخنشین اینسایت صدها مریخلرزه را شناسایی کرده است؛ آنقدر که نقشه دقیقی از درون مریخ به ما ارائه دهد.
دانشمندان در مطالعات اخیر بهدنبال زمینلرزههایی بودند که ممکن است در دادههای اینسایت مورد توجه قرار نگرفته باشند. آنها از دو تکنیک غیرمتعارف که اخیرا در ژئوفیزیک استفاده شده است برای شکار رویدادهای لرزهای در دادههای اینسایت استفاده کردند. براساس 9 الگوی زلزلههای شناخته شده در مریخ، 47 رویداد لرزهای جدید شناسایی شد که از ناحیه خاصی در مریخ میآید که مجموعهای از شکافهای ایجاد شده با گسلهایی است که پوسته را از هم جدا کردهاند. تجزیه و تحلیل محققان نشان داد هیچ الگویی در زمان وقوع زمینلرزهها وجود ندارد و دلایلی مانند تأثیر قمر فوبوس مریخ را رد میکند.
زمینلرزههای مریخ در تمام زمانهای روز مریخ رخ میدهند، درحالیکه بهنظر میرسد زمینلرزههایی که کاوشگرهای مریخی ناسا در گذشته شناسایی و گزارش کرده بودند، فقط در اواخر شب و وقتی سیاره ساکتتر بود رخ میدادند. بنابراین میتوانیم فرض کنیم حرکت سنگهای مذاب در گوشته مریخ، محرک
47 زمینلرزه مریخی تازه کشف شده باشد. تجزیه و تحلیل قبلی ویژگیهای سطح مریخ نشان داده بود این منطقه در 10 میلیون سال گذشته از نظر آتشفشانی فعال بوده است.
فعالیت شناسایی شده که به حرکت مکرر ماگما در گوشته مریخ نسبت داده شده است، نشان میدهد مریخ از نظر آتشفشانی و لرزهای فعالتر از آن چیزی است که پیشتر فکر میکردیم. اگر اینطور باشد، در شناختی که از تاریخ مریخ و آینده این سیاره داریم باید تجدیدنظر کنیم. زلزلههای مریخ بهطور غیرمستقیم به ما کمک میکنند بفهمیم آیا جریان همرفت در داخل سیاره رخ میدهد یا خیر و اگر این همرفت اتفاق میافتد - که بهنظر میرسد یافتهها وجود آن را تایید میکند - باید مکانیسم دیگری در کار باشد که از شکلگیری میدان مغناطیسی قوی در سیاره سرخ جلوگیری میکند. شناخت میدان مغناطیسی مریخ، چگونگی تکامل آن و اینکه در کدام مرحله از تاریخ این سیاره رو به ضعیفی گذاشته است، برای برنامهریزی ماموریتهای فضایی آینده و سفر انسان به مریخ بسیار مهم است.