خانواده، موضوعی است که می‌تواند در گونه‌های مختلف نمایشی به شکلی مطرح شود اما گفتن از خانواده معیار به دور از شعار، به تصویر کشیدن مسائل این نهاد در اوج ملموس بودن برای مخاطبان و... است که در پرداختن به این موضوع جذاب و کهن در آثار نمایشی، جان بیشتری می‌دهد. ایرج محمدی، تهیه‌کننده تلویزیون و سینما در گفت‌و‌گو با خبرنگار جام‌جم درباره نوع نگاه به این موضوع مطرح می‌کند: «خانواده مهم‌ترین رکن جامعه است و در آن و همچنین پیرامونش مسائل مختلفی وجود دارد. فرزندان در این کانون رشد می‌کنند، شکل می‌گیرند و بعد وارد جامعه می‌شوند و با تاثیراتی که از خانواده گرفته‌اند، در جامعه اثرات خود را نشان می‌دهد. در مباحث داستان‌نویسی و ساخت سریال، دیدگاه‌ها و سلیقه‌های متفاوتی وجود دارد. از نظر محتوا و جذابیت‌های یک اثر، معمولا نظر تهیه‌کننده، نویسنده و کارگردان با یکدیگر تفاوت دارد. البته اگر بخواهیم به مسائل خانوادگی سلبی نگاه کنیم، نتیجه‌اش اثر منفی خواهدشد؛ یعنی به تعبیری کل مخاطب از هر قشر و تفکری باشد، وقتی سریالی را تماشا کند که با نگاه سلبی و به شکل تیره و تاریک به مسائل خانواده پرداخته شده‌است و نابهنجاری‌ها را بیش از اندازه نشان داده، پس می‌زند. خانواده‌‍‌ها هم معمولا این دسته آثار را دوست ندارند اما اگر یک حد تعادل را نگه داریم و با نگاه ایجابی به مسائل و درام‌های خانوادگی نگاه کنیم، آن زمان می‌شود نابهنجاری‌ها را بدون گل‌درشت شدن بیان کرد.»  او ادامه می‌دهد: «آثاری که درباره خانواده ساخته می‌شود، می‌تواند جزو ماندگارترین و تاثیرگذارترین‌ها باشد، به شرط این‌که به صورت ایجابی به این موضوع نگاه شود. باید حرفی که سازندگان اثر می‌خواهند بیان کنند در محتوا محسوس باشد. به طور مثال چطور باید در یک سریال تلویزیونی نشان دهیم طلاق همیشه نتیجه مثبتی نخواهدداشت؟ باید تیره و تار نشان داد یا به گونه‌ای که بیننده با آن همراه شود، به باورهایش نزدیک باشد و در نهایت به این نتیجه برسد که طلاق در برخی موارد می‌تواند آسیب‌زا باشد؟ این نوع نگاه به سازندگی جامعه کمک می‌کند و تاثیر خود را خواهد گذاشت.»
 خانواده در فصل‌های مختلف
خانواده در نمای کلی از موضوع‌هایی است که می‌تواند در فیلمنامه‌های مختلف به آن پرداخته شود. محمدی هم در این‌باره می‌گوید: «وقتی از خانواده صحبت می‌کنیم، نمی‌توان آن را خارج از اجتماع در نظر گرفت. نمی‌توان آن را جدا از مسائل دیگر در جامعه نگریست و از رخدادهای تاریخی خارج کرد. ما می‌توانیم در فصول مختلف زمانی به موضوع خانواده بپردازیم و از تاثیر این کانون بر تاریخ و همچنین رویدادهای تاریخی بر آن بگوییم. مثلا خانواده را در فصل دفاع مقدس به تصویر بکشیم یا در حال حاضر به آن بنگریم. خانواده در گونه‌های تاریخی، کمدی و... می‌تواند بازتعریف شود اما همان‌طور که اشاره کردم، در تمام اینها اگر با نگاه ایجابی به سوژه بپردازیم، قطعا تاثیرگذاری بیشتری در مجموعه آثار نمایشی خواهدداشت.»  در برخی سریال‌ها به ویژه آنها که می‌خواهند خانواده معیار ایرانی را نمایش دهند، فضای کلیشه‌ای و دور از جو  غالب خانواده‌های امروزی از آب درمی‌آید. از محمدی می‌پرسیم نگاه ایجابی در پرداختن به مسائل، شعارزدگی را بیشتر نمی‌کند؟ او پاسخ می‌دهد: «من با اصل شعار دادن مخالفتی نداریم. فکر می‌کنم اگر بنیان اثر نمایشی خوب و جذاب باشد، شعارهای خوب هم که بدهد، تاثیرگذار است. شعار اگر درست و بجا بیان شود و از زبان شخصیت‌های منحصربه‌فرد و کاریزماتیک بیرون بیاید، موثر است و مخاطب را جذب می‌کند.»  این تهیه‌کننده ادامه می‌دهد: «شعارزدگی در معنای منفی آن، به دلیل بی‌کیفیت بودن کار است. یعنی سریال قصه نداشته، فاقد محتوا و عناصر لازم هنری باشد و همچنین در فیلمنامه و اجرا شخصیت‌پردازی به درستی انجام نشده‌باشد.  در این صورت شعارزده می‌شود. اگر شعار درجه یک هم در سریال گنجانده شود، باز مخاطب پس می‌زند. پس پیش از شعار دادن درباره خانواده معیار و نمایش یک خانواده واقعی در آثار تلویزیونی که بینندگان را با خود همراه کند، باید محتوا، نگارش، بازی، کارگردانی و اجرای آن کیفیت داشته‌باشد.  با وجود کیفیت همه عناصر است که دیگر مسائل تا حد زیادی حل خواهدشد. آن وقت اگر چهار تا شعار هم بدهی، تاثیرگذار است.»
خانواده در کانون توجه
ایرج محمدی در مورد آثاری که تا امروز روی آنتن تلویزیون رفته‌اند و توانسته‌اند تصویر درخوری از خانواده به نمایش بگذارند، توضیح می‌دهد: کارهای زیادی هست که نامشان را به خاطر ندارم اما نمی‌توان آثاری را که تا امروز پخش شده‌است بی ارج و قرب کرد. در میان آنها آثاری بودند که تاثیرگذاری داشتند و آثار بی‌کیفیت هم داشتیم. 
طبیعتا من آمار دقیق و خاصی در این خصوص ندارم. برای به دست آوردن درصد و آمار باید پایش و پژوهش صورت گیرد اما آثار بسیاری داشتیم که با رویکرد ایجابی نسبت به خانواده و مسائل آن در زمان پخش و چه پس از آن موثر بودند. از میان کارهای خودم «باران عشق» را خیلی دوست دارم؛ سریالی اپیزودیک که در همزمانی محرم و نوروز پخش شد. 
محور این اثر، مذهبی بود و مسائل خانوادگی هم بخش مهمی از روایت را شکل می‌داد. سریال «ترانه مادری» هم نگاه ایجابی به موضوع خانواده و تربیت فرزند داشت و در زمان خود تاثیر خوبی روی مخاطبان گذاشت و از آن استقبال شد. همچنین سریال «دلدادگان» یک سریال خانوادگی بود که با طراحی بسترهای مختلف برای بیان موضوعات خانواده پیش می‌رفت. 

نوشین مجلسی  - گروه رسانه