گزارش «جام‌جم» از روند قیمت‌گذاری برنج در ایران و جهان
شوک خارجی به برنج
پرواز قیمت برنج ایرانی در نیمه‌اول سال جدید، موجی از غافلگیری را برای خریداران این کالای پرمصرف ایجاد کرده‌است؛ انگار که برنج همیشه باید بالاتر از همه پرواز کند، تفاوتی هم نمی‌کند تورم چقدر باشد، برنج نشان داده که می‌تواند پرنده‌ای دور از دسترس باشد. مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت رفاه همین واقعیت را در قالب آمار بازگو کرده‌است: «افزایش 126درصدی قیمت برنج در اردیبهشت 1401 نسبت به اردیبهشت 1400. این گزارش نشان می‌دهد قیمت هر کیلو برنج ایرانی از 36هزار تومان به 81 هزار تومان رسیده‌است.» با این حال برنج همین‌جا هم از پرواز دست برنداشت. در واقع جهش قیمت بار دیگر سوار بر موج تورمی اردیبهشت ماه شد و حدود 29درصد دیگر روی آن قرار گرفت تا برنج ایرانی رکوردشکنی کند و به حدود 100هزار تومان برسد. البته قیمت‌ها در بازار بیشتر شده و برنج درجه یک به بیش از 150هزار تومان رسیده است.
قیمت برنج ایرانی در بازار جهانی حدودا سه دلار و 38سنت است و تنها قیمت برنج آمریکا، ژپن و کره از ایران گران‌تر است. قیمت یک کیلو برنج این کشورها به ترتیب چهار دلار، سه دلار و 86 سنت و سه دلار و 60سنت است.
با این حال برنج بزرگ‌ترین تولیدکنندگان دنیا به مراتب از قیمت برنج ایرانی ارزان‌تر است. به گزارش سایت شبکه‌جهانی CNBC چین، هند و اندونزی به ترتیب 28درصد، 23درصد و 7.2درصد برنج جهان را تولید می‌کنند؛ در حالی که قیمت برنج چین در بازار به ازای هر کیلو یک دلار، هند 71 سنت و اندونزی 88 سنت است.
توافق بر سر افزایش قیمت
رویترز به نقل از گونگچانا، سخنگوی دولت تایلند اعلام کرد که توافق بر سر افزایش قیمت با هدف تاثیرگذاری بر قیمت‌های جهانی و افزایش قدرت جهانی چانه‌زنی صورت می‌گیرد. بر این اساس، تایلند اصرار دارد قیمت برنج برای 20 سال پایین نگه داشته‌شود در شرایطی که هزینه‌های تولید
افزایشی است.
با توجه به این‌که تایلند و ویتنام 26درصد صادرات برنج جهان را در اختیار دارند، هرگونه توافق بر سر افزایش قیمت برنج، رویه کل صادرکنندگان را که تاکنون قیمت‌های خود را پایین یا در تعادل با میزان عرضه نگه داشته‌اند، تغییر می‌دهد. هرچند این کشورها قیمت را از پیش از اعلام توافق، افزایش داده‌بودند.
برای مثال، برنج تایلندی 420 دلار به ازای هر تن به فروش می‌رسد که 16درصد بیشتر از قیمت 363 دلاری برنج هندی است. انتظار می‌رود افزایش قیمت جهانی برنج به دلیل وابستگی ایران به واردات و کسری بیش از 700هزار تنی در داخل، در ایران تاثیر بیشتری بگذارد و قیمت تولید غذا را افزایش دهد.
کسری تولید برنج در ایران
دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران معتقد است که افزایش 10 تا 20 درصدی قیمت‌های جهانی در فصل زراعی، روشن نبودن تکلیف واردات آزاد برنج از مرداد ماه، کسری تولید در داخل به دلیل خشکسالی، پایین بودن حجم صادرات ایران، اختلال در ثبت سفارش و آزادسازی برنج وارداتی از گمرک از جمله دلایلی است که به افزایش قیمت برنج در داخل انجامیده است.
مسیح کشاورز در تشریح این چالش‌ها به جام‌جم گفت:«وزیر جهادکشاورزی گفته است دولت ممنوعیت واردات را برای چهار ماه بردارد تا خارج از فصل زراعی محصول مورد نیاز کشور را تامین کنیم. رقم کسری تولید برنج در داخل به مراتب بیشتر از 700هزار تن در طول سال است.
به دلیل فاصله بین 400هزار تن ثبت سفارش ابتدای سال و واردات 270هزار تن، تنها 130 هزار تن برای ابتدای سال کسری داریم. به همین دلیل انتظار داریم واردات در حد حرف باقی نماند و مصوبه قطعی و لازم‌الاجرای آن توسط دولت ابلاغ شود.»
کشاورز، یادآور شد «اگر تا یک ماه آینده ثبت سفارش برای جبران کسری داخل انجام نشود، فرصت از دست می‌رود و ناچار می‌شویم برنج مصرف داخل را با قیمت بالاتری وارد کنیم.»
به گفته دبیر انجمن واردکنندگان برنج، به طور معمول تنها 20درصد ثبت سفارش محقق می‌شود اما به جای این‌که یک تا 1.5میلیون تن ثبت سفارش شود تا نهایت 400هزار تن وارد شود، تنها 400 هزار تن ثبت سفارش شده‌است!
وی با اشاره به مناسب نبودن وضعیت برنج ایرانی برای صادرات گفت:«پذیرش محصول صادراتی در بازارهای جهانی سختگیرانه است و برنج ایرانی باید آزمایش‌های سختگیرانه‌ای را بگذارند. وقتی ایران به زور به یک تا 1.5میلیون تن تولید می‌کند و به سختی می‌تواند 100هزار تن صادر کند، صادرات ایران اصلا مطرح نیست.»
به گفته کشاورز پاکستان شش میلیون و هند 10میلیون تن برنج صادر می‌کنند و ایران باید از ظرفیت صادرات کشورهای دیگر استفاده کند اما در داخل برنج به عنوان قوت غالب مردم با دلار نیمایی 25هزار تومانی وارد می‌شود. از گفته‌های دبیر انجمن واردکنندگان برنج به نظر می‌رسد سیاست‌های قطعی و تعریف شده‌ای برای تامین کسری برنج و جبران افزایش 10 تا 20 درصدی قیمت‌های جهانی وجود ندارد.
گزارش رویترز از افزایش جهانی قیمت برنج
نگرانی‌هایی از افزایش قیمت برنج در سطح جهانی به دلیل افزایش تورم در سطح جهان و تاثیر جنگ اوکراین بر اقتصاد جهانی وجود دارد. رویترز گزارش داد ویتنام و تایلند که در حال حاضر قیمت برنج خود را به ترتیب به قیمت‌های 95سنت و یک دلار و 14سنت به فروش می‌رسانند، در حال مذاکره برای افزایش قیمت هستند.
پیام عابدی - گروه اقتصاد
با این حال برنج بزرگ‌ترین تولیدکنندگان دنیا به مراتب از قیمت برنج ایرانی ارزان‌تر است. به گزارش سایت شبکه‌جهانی CNBC چین، هند و اندونزی به ترتیب 28درصد، 23درصد و 7.2درصد برنج جهان را تولید می‌کنند؛ در حالی که قیمت برنج چین در بازار به ازای هر کیلو یک دلار، هند 71 سنت و اندونزی 88 سنت است.
توافق بر سر افزایش قیمت
رویترز به نقل از گونگچانا، سخنگوی دولت تایلند اعلام کرد که توافق بر سر افزایش قیمت با هدف تاثیرگذاری بر قیمت‌های جهانی و افزایش قدرت جهانی چانه‌زنی صورت می‌گیرد. بر این اساس، تایلند اصرار دارد قیمت برنج برای 20 سال پایین نگه داشته‌شود در شرایطی که هزینه‌های تولید
افزایشی است.
با توجه به این‌که تایلند و ویتنام 26درصد صادرات برنج جهان را در اختیار دارند، هرگونه توافق بر سر افزایش قیمت برنج، رویه کل صادرکنندگان را که تاکنون قیمت‌های خود را پایین یا در تعادل با میزان عرضه نگه داشته‌اند، تغییر می‌دهد. هرچند این کشورها قیمت را از پیش از اعلام توافق، افزایش داده‌بودند.
برای مثال، برنج تایلندی 420 دلار به ازای هر تن به فروش می‌رسد که 16درصد بیشتر از قیمت 363 دلاری برنج هندی است. انتظار می‌رود افزایش قیمت جهانی برنج به دلیل وابستگی ایران به واردات و کسری بیش از 700هزار تنی در داخل، در ایران تاثیر بیشتری بگذارد و قیمت تولید غذا را افزایش دهد.
کسری تولید برنج در ایران
دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران معتقد است که افزایش 10 تا 20 درصدی قیمت‌های جهانی در فصل زراعی، روشن نبودن تکلیف واردات آزاد برنج از مرداد ماه، کسری تولید در داخل به دلیل خشکسالی، پایین بودن حجم صادرات ایران، اختلال در ثبت سفارش و آزادسازی برنج وارداتی از گمرک از جمله دلایلی است که به افزایش قیمت برنج در داخل انجامیده است.
مسیح کشاورز در تشریح این چالش‌ها به جام‌جم گفت:«وزیر جهادکشاورزی گفته است دولت ممنوعیت واردات را برای چهار ماه بردارد تا خارج از فصل زراعی محصول مورد نیاز کشور را تامین کنیم. رقم کسری تولید برنج در داخل به مراتب بیشتر از 700هزار تن در طول سال است.
به دلیل فاصله بین 400هزار تن ثبت سفارش ابتدای سال و واردات 270هزار تن، تنها 130 هزار تن برای ابتدای سال کسری داریم. به همین دلیل انتظار داریم واردات در حد حرف باقی نماند و مصوبه قطعی و لازم‌الاجرای آن توسط دولت ابلاغ شود.»
کشاورز، یادآور شد «اگر تا یک ماه آینده ثبت سفارش برای جبران کسری داخل انجام نشود، فرصت از دست می‌رود و ناچار می‌شویم برنج مصرف داخل را با قیمت بالاتری وارد کنیم.»
به گفته دبیر انجمن واردکنندگان برنج، به طور معمول تنها 20درصد ثبت سفارش محقق می‌شود اما به جای این‌که یک تا 1.5میلیون تن ثبت سفارش شود تا نهایت 400هزار تن وارد شود، تنها 400 هزار تن ثبت سفارش شده‌است!
وی با اشاره به مناسب نبودن وضعیت برنج ایرانی برای صادرات گفت:«پذیرش محصول صادراتی در بازارهای جهانی سختگیرانه است و برنج ایرانی باید آزمایش‌های سختگیرانه‌ای را بگذارند. وقتی ایران به زور به یک تا 1.5میلیون تن تولید می‌کند و به سختی می‌تواند 100هزار تن صادر کند، صادرات ایران اصلا مطرح نیست.»
به گفته کشاورز پاکستان شش میلیون و هند 10میلیون تن برنج صادر می‌کنند و ایران باید از ظرفیت صادرات کشورهای دیگر استفاده کند اما در داخل برنج به عنوان قوت غالب مردم با دلار نیمایی 25هزار تومانی وارد می‌شود. از گفته‌های دبیر انجمن واردکنندگان برنج به نظر می‌رسد سیاست‌های قطعی و تعریف شده‌ای برای تامین کسری برنج و جبران افزایش 10 تا 20 درصدی قیمت‌های جهانی وجود ندارد.
گزارش رویترز از افزایش جهانی قیمت برنج
نگرانی‌هایی از افزایش قیمت برنج در سطح جهانی به دلیل افزایش تورم در سطح جهان و تاثیر جنگ اوکراین بر اقتصاد جهانی وجود دارد. رویترز گزارش داد ویتنام و تایلند که در حال حاضر قیمت برنج خود را به ترتیب به قیمت‌های 95سنت و یک دلار و 14سنت به فروش می‌رسانند، در حال مذاکره برای افزایش قیمت هستند.
پیام عابدی - گروه اقتصاد
