حضور نظامیان ترکیه در لیبی تمدید شد
پادشاهی آنکارا در لیبی
اگرچه در سال 2020 بر اساس نقشه راهی که با حمایت سازمانملل تهیه شد، تمامی نیروهای خارجی موظف به ترک لیبی شدند اما از آن زمان تاکنون تنها یک مرحله از این طرح به اجرا درآمده و بهرغم درخواستهای مکرر سازمانملل، ترکها هیچ علاقهای در خروج از لیبی نشان ندادهاند. ترکیه اعلام کرده نیروهای نظامی خود را به درخواست دولت وفاق ملی لیبی به این کشور فرستاده و دیروز نیز به رغم ابراز نگرانی برخی سیاستمداران ترکیه درباره وضعیت اقتصادی این کشور، پارلمان ترکیه به تمدید 18ماهه حضور نظامی در لیبی رای مثبت داد. طرح پیشنهاد شده به پارلمان ترکیه برای تمدید حضور نظامی این کشور در لیبی با رای مثبت حزب حاکم عدالت و توسعه و متحدانش مواجه شد و همچنین قانونگذاران عضو احزاب اپوزیسیون هم از آن حمایت کردند. ترکیه طی سالهای اخیر همواره از دولت وفاق ملی لیبی حمایت کرده و برای کمک به این دولت نیروی نظامی و تجهیزات اعزام کرده است. لیبی طی سالهای اخیر شاهد جنگ بین دولت وفاق ملی لیبی و دولت شرق لیبی (تحت امر نیروهای خلیفه حفتر) بود اما این درگیریها با اعلام آتشبس پایان یافت و تلاشها برای برگزاری انتخابات ریاستجمهوری در لیبی ادامه دارد. خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارش خود درباره حضور نظامی ترکیه در لیبی نوشت آنکارا به اعزام هزاران مزدور سوری به لیبی متهم شده است.
اما ترکها و روسها رویکرد متفاوتی به کشور جنگزده شمال آفریقا (لیبی) داشتهاند. آنکارا تاکنون از همراهی خود با دولتهای فعلی و قبلی تحت حمایت سازمانملل برای ماندن در لیبی استفاده کردهاست. آنکارا ژانویه 2020 استقرار نظامی اولیه خود را در لیبی در حمایت از دولت وفاق ملی (GNA) که در آن زمان توسط سازمانملل متحد حمایت میشد، آغاز کرد. با این حال بلافاصله پس از آغاز حمله ژنرال خلیفه حفتر به طرابلس در آوریل 2019، آنکارا شروع به تهیه پهپاد کرد.فرهات پولات، معاون پژوهشگر مرکز تحقیقات جهانی TRT میگوید: دولت وفاقملی از ایالاتمتحده، بریتانیا، ایتالیا، الجزایر و ترکیه برای کمک درخواست کرد اما ترکیه تنها کشوری بود قدم برداشت و از آن حمایت عملی کرد. پس از اینکه نیروهای ترکیه و شبهنظامیان متحد دولت وفاق ملی با موفقیت ارتش خلیفه حفتر را در چند صد مایلی شرق طرابلس متوقف کرد آنکارا موقعیت خود را به عنوان پادشاهی تثبیت کرد. آنکارا از اتحاد خود با دولت وفاق ملی و بعدا با دولت وحدتملی (GNU) استفاده کرد تا کنترل چند بندر و پایگاه نظامی را در دست بگیرد و معاملات جدید اقتصادی، نظامی و بازسازی را تضمین کند. همچنین برای ترکیه توافقنامه مرزبندی دریایی با دولت لیبی که نوامبر 2019 امضا شد، مهم بود. آنکارا توانست جریان جنگ داخلی لیبی را علیه حفتر تغییر دهد و ظهور ترکیه به عنوان یک قدرت پهپادی در این جنگ برجسته شد. مقامات ترکیه تاکنون این موضوع را رد کردهاند که نیروهایشان باید از لیبی خارج شوند.
آنکارا مدعی است ادامه حضور ارتش ترکیه در لیبی مبنای قانونی دارد. دکتر فردریکا ساینی میگوید: «نباید فراموش کرد ترکها و در نتیجه مزدوران آنها به درخواست دولت لیبی و متعاقبا GNU در لیبی هستند، هر دو دولت مورد حمایت سازمانملل هستند؛ زیرا با تلاش آنها متولد شدهاند. سایر کارشناسان نیز معتقدندحضور نظامی ترکیه تا زمانی که دولت قانونی لیبی نیاز داشتهباشد به احتمال زیاد در این کشور باقی خواهدماند. احتمالا ترکیه به ارائه کمک و آموزش و همچنین حمایت مستشاری به نیروهای ارتش لیبی ادامه خواهدداد تا آنها بتوانند به استانداردهای جهانی برسند.
نفوذ مخفی روسیه
در حالی که ارتش ترکیه حضور بسیار آشکاری در لیبی دارد، روسیه از نفوذ قدرت سخت در این کشور آفریقای شمالی به روشهای بسیار مبهمتری استفاده میکند.
برخلاف آنکارا که در مورد حضور نیروهای ترکیه در لیبی مواضع روشنی دارد، دولت ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه هرگونه ارتباط کرملین با گروه واگنر را رد میکند.
بنابراین روسیه با انکار اینکه مسکو رابطهای با گروه واگنر یا دیگر جنگجویان در لیبی دارد، از خروج مزدوران خارجی از این کشور حمایت میکنند بدون اینکه مسؤولیت نقش مداوم گروه واگنر را در لیبی به عهده گیرند.
اعضای واگنر متشکل از پرسنل نظامی سابق لیبی است که عمدتا روس هستند (علاوهبر نیروهای روس، نیروهایی از اوکراین، صربستان و سوریه نیز در این گروه حضور دارند.) اعضای واگنر به LNA توصیه کردهاند نیروهای محلی لیبی را آموزش داده و عملیات را انجام دهند. به گفته رئیس شورای عالی کشور لیبی، در حال حاضر، تقریبا 7000 نیروی مسلح گروه واگنر در لیبی حضور دارند.
اگر چه مسکو به طور رسمی هرگونه ارتباط با گروه واگنر را انکار میکند، روسیه از حضور گروه واگنر در لیبی بهرهمند میشود؛ زیرا حضور این گروه، دسترسی مسکو را به پایگاه هوایی الجفرا و کنترل برخی منابع نفتی لیبی حفظ میکند.
با این حال، کشورهای غربی این نگرانی را دارند که حضور گروه واگنر در لیبی، بخش مهمی از پروژه گسترش دولت روسیه به آفریقاست.
معامله روسی
در آینده، کشورهای اروپایی متوجه میشوند ترکیه و نظامیان روسیه در لیبی احتمالا برای حداقل یک دوره قابلتوجهی باقی خواهندماند. همانطور که حضور ایالات متحده در لیبی غیرقابل انکار است، هیچ قدرتی وجود ندارد اروپاییها بتوانند از طریق آن، ارتش ترکیه و گروه واگنر را مجبور به ترک لیبی کنند.
در این زمینه، ترکها و روسها با توجه به موقعیتهای خود در زمین لیبی، از اهرمهای مختلف برخوردارند. ترکیه و روسیه دو پادشاهی در لیبی هستند و اتحادیهاروپا باید با این واقعیت کنار بیاید.