شاید بتوان فیلم «بازمانده» به کارگردانی سیف‌ا... داد را موفق‌ترین نمونه از آنچه پیمان جبلی در سخنان اخیر خود به آن اشاره کرد، یعنی یک همکاری مشترک در امر تولید فیلم و سریال دانست. این فیلم سال ۱۳۷۳ بر‌اساس داستان «بازگشت‌به‌حیفا» اثر نویسنده فلسطینی، غسان کنفانی ساخته شد و در تولید آن دو کشور ایران و سوریه همکاری تنگاتنگی با یکدیگر داشتند. فیلم بازمانده با سرمایه ایران ساخته شد و اکثر عوامل تولید آن (عوامل پشت‌صحنه) ایرانی بودند. بااین‌حال فیلمبرداری این فیلم در شهر دمشق انجام گرفت و لوازم مورد نیاز برای این کار (اعم از دوربین، دکور و نظایر آن) توسط دولت سوریه فراهم شد. علاوه‌برآن اکثر بازیگران این فیلم نیز اهل سوریه بودند. فیلم بازمانده علاوه بر ایران در برخی از کشورهای عربی ازجمله سوریه نیز پخش شد و در بسیاری از آنها مورد استقبال مردم عادی قرار گرفت. به اعتراف یکی از بازیگران اصلی این فیلم یعنی سلمی المصری (ایفاگر نقش صفیه) میزان استقبال مردم سوریه از فیلم بازمانده به حدی بود که هنگام اکران آن، در برخی از سالن‌های سینما صندلی خالی یافت نمی‌شد و تعدادی از تماشاچیان مجبور بودند روی پله‌های سالن به تماشای این فیلم بنشینند. با وجود اقبال قابل‌قبول به فیلم بازمانده پروژه‌های مشابهی پس از آن تعریف نشد و همکاری قابل‌توجه دیگری در این سطح برای تولید آثار مشترک میان دو کشور صورت نگرفت. مراد شاهین، رئیس موسسه فیلمسازی وزارت فرهنگ سوریه حدود پنج سال قبل ضمن اشاره به همین نکته خاطرنشان کرد جای زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی در روابط دو کشور ایران و سوریه خالی است. به اعتقاد او، این جای خالی در شرایطی احساس می‌شود که مردم سوریه با مردم ایران اشتراکات فرهنگی دارند و حتی برخی از سریال‌های ایرانی را دنبال می‌کنند. برهمین‌اساس او و همکارانش از هرگونه همکاری مشترک برای تولید سریال و نمایش استقبال می‌کنند. حال که سخن از فیلم بازمانده به میان آمد بد نیست به این نکته هم اشاره شود که در اجرای همکاری‌های مشابه مشترک لزومی ندارد که همواره ایران تامین‌کننده سرمایه تولید فیلم و سریال باشد و بهتر است در زمینه تامین بودجه نیز همکاری دوجانبه صورت گیرد. به‌ویژه آن‌که بنابر تایید رئیس موسسه فیلمسازی وزارت فرهنگ سوریه، از سال ۲۰۱۱ میلادی به بعد بودجه ساخت فیلم و سریال در این کشور افزایش یافته و هرساله آثار بیشتری نسبت به قبل با نگاه به جنگ چندساله سوریه ساخته می‌شود.
 معجزه «یوسف پیامبر»
با آن‌که پس از فیلم بازمانده همکاری مشترک قابل‌ذکری میان ایران و سوریه برای تولید آثار مشابه صورت نگرفت اما سریال‌هایی در این دو کشور ساخته شد که در کشور مقابل مورد استقبال گسترده مخاطبان قرار گرفت. یکی از این آثار سریال تلویزیونی «یوسف‌پیامبر» بود. این سریال نه‌تنها در ایران که در بسیاری از کشورهای عربی مورد توجه قرار گرفت. تا جایی که در برخی مناطق سوریه نیز مانند عراق، پوستر بازیگران این سریال در کنار پوستر بازیگران هالیوودی به فروش می‌رسید. در سریال یوسف‌پیامبر خبری از بحث‌های مناقشه‌برانگیز رایج در میان مسلمانان نظیر برخی اختلاف‌نظرهای مربوط به شیعه‌وسنی نبود و همین موضوع موجب شد این سریال در کشورهای عربی مورد استقبال مخاطبان قرار گیرد. بر این اساس در تولید فیلم‌ها و سریال‌های مشترک با سایر کشورها باید از تجربیات این سریال بهره گرفت و از اشاره به موضوعات بحث‌برانگیز پرهیز کرد.
 اشتراکات مردم ایران و سوریه
همان‌گونه که برخی از سریال‌های ایرانی در سوریه مورد توجه قرار گرفتند، تعدادی از سریال‌های ساخت سوریه نیز در ایران به شهرت و محبوبیت رسیدند. از میان این آثار می‌توان به سریال «مدیرکل» اشاره کرد که نوروز سال ۱۳۸۲ از شبکه 2 پخش شد و مورد استقبال بسیاری از ایرانیان قرار گرفت. فارغ از این‌که در آن زمان رقابت رسانه‌ها با یکدیگر برای جذب مخاطب مثل این روزها جدی نبود و تلویزیون ایران رقبای کمتری نسبت به امروز داشت و در میدان یکه‌تازی می‌کرد، یکی از دلایل محبوبیت این سریال نزد مردم کشور ما شباهت ماجراهای مطرح‌شده در آن به مسائل اجتماعی ایران بود. سریال مدیرکل، مشکلات یک اداره را در سوریه به تصویر می‌کشید و در خلال ماجراهای دراماتیک خود به برخی از معضلات اجتماعی و سیاسی نیز اشاره می‌کرد. مسائلی که نمونه‌های کاملا مشابهی در ایران داشت و از همین‌نظر بسیاری از بینندگان با آن همذات‌پنداری کردند. درواقع این سریال به شکل ناخواسته برخی از اشتراکات مردم ایران و سوریه در زمینه‌های اجتماعی و سیاسی را به تصویر کشیده بود و این امر موجب محبوبیت آن نزد مخاطب ایرانی شد. این محبوبیت تا جایی پیش رفت که بر میزان بینندگان سریال ایرانی «معصومیت ازدست‌رفته» که جمعه‌شب‌ها از شبکه سه سیما پخش می‌شد تاثیر گذاشت و تا حدی آن را تحت‌الشعاع خود قرار داد.

رضا حسینی - گروه فرهنگ و هنر