آیا اتصال تماموقت به برق به لپتاپمان آسیب میرساند؟
دائـم البـرق!
تمام آنهایی كه لپتاپ دارند، زمانی از خود پرسیدهاند: آیا اینكه لپتاپم تماموقت به برق متصل باشد برای باتریاش مضر است؟ اگر دوست دارید بهسرعت پاسخ این سؤال را با یك «بله» یا «خیر» ساده بخوانید، باید ناامیدتان كنیم، زیرا مثل بسیاری از سؤالات دیگر مربوط به باتریهای وسایل الكترونیكی، جواب چندان سرراست نیست، اما در این مطلب با ما همراه باشید تا در پایان هم اطلاعات بیشتری در مورد باتریهای لپتاپ كسب كرده باشید و هم پاسخ را گرفته باشید.
باتری لپتاپتان را بشناسید
در لپتاپهای امروزی عموما از دو نوع باتری استفاده میشود: لیتیوم ـ یون و لیتیوم ـ پلیمر. درست است كه این دو فناوریهای مختلفی دارند، اما بهطور كلی عملكردشان مشابه است: تولید توان از حركت الكترونها و همین جریان مداوم الكترونها برای كمك به حفظ سلامت باتری لازم است.
علاوه بر این، برای هر دو نوع باتری، گزارههای ذیل صحیح است (حداقل در مورد لپتاپهای امروزی):
باتری نمیتواند فراشارژ
(Overcharge) شود: به شایعات توجه نكنید! خطری از نظر فراشارژ شدن باتری وجود ندارد، اگر آن را همیشه به برق نگه دارید. به محض اینكه شارژ باتری به ۱۰۰درصد برسد، شارژ آن متوقف میشود و دوباره آغاز نمیشود تا وقتی ولتاژ پایینتر از یكحد مشخص برسد.
تخلیه شارژ كامل باتری به آن آسیب میزند: خالی شدن كامل باتری و رها شدن آن برای یك مدتزمان طولانی میتواند آن را به یك حالت بیشارژ عمیق
(Deep Discharge) ببرد. این حالت میتواند برای باتری كشنده باشد و حتی شاید دیگر نتوانید آن را دوباره شارژ كنید.
خب، بر اساس این موارد آیا میتوانیم نتیجهگیری كنیم كه میتوانید لپتاپتان را همیشه در برق نگه دارید؟ هنوز نه!
چیزهایی كه به باتریهای لیتیومی آسیبمیزنند
واقعیت در مورد باتریهای پایه لیتیوم این است كه آنها ناپایدار هستند. این باتریها از لحظهای كه تولید میشوند شروع به ازدست دادن ظرفیت میكنند (البته به كندی)، اما مواردی هم هستند كه این كاهش ظرفیت را تسریع میكنند:
چرخههای شارژ/ تخلیه: هر باتریای به تعداد بار محدودی میتواند شارژ و تخلیه شود.
سطح ولتاژ: هرچه سطح ولتاژ بالاتر (محاسبه با واحد ولت بر سلول)، عمر باتری كوتاهتر.
دمای بالا (بیش از ۳۰ درجه سانتیگراد): دمای بالا میتواند آسیبهای برگشتناپذیر به باتری وارد كند.
دو مورد آخر چیزهایی هستند كه برای ما در اینجا اهمیت دارند. تحقیقات جامعی كه روی تاثیر سطح ولتاژ و دما روی باتریها انجام شده نكات جالبی را در این زمینه روشن میكنند:
باتریهای لیتیومی میتوانند تا 4/2 ولت بر سلول شارژ شوند كه معادل صد درصد ظرفیتشان است، اما در این سطح، باتری عمری بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ چرخه شارژ خواهد داشت. هر0/1ولت/ سلول كاهش در شارژ، تعداد چرخههای شارژ را دو برابر میكند تا زمانی كه به سطح اپتیمم برسیم: 3/9 ولت/ سلول با ۲۴۰۰ تا ۴۰۰۰ چرخه شارژ. متأسفانه، در این سطح باتری تنها حدود ۶۰درصد شارژ خواهد داشت و زمان شارژدهی آن هم قاعدتا حدود نصف شارژ پر خواهد بود.
اما برسیم به بحث دما؛ دماهای بالا معمولا یعنی بالای ۳۰درجه، عمر باتری را مستقل از هر عامل دیگری كوتاه میكنند. حتی كار سادهای مثل رها كردن لپتاپ در ماشین در تابستان برای باتریاش مخرب است! تحقیقات نشان میدهد باتریای كه با ۴۰درصد شارژ در دمای ۴۰ درجه نگهداری شود، بعد از یكسال ۱۵درصد ظرفیتش را از دست میدهد.
تركیب تنش سطح بالای ولتاژ و دمای بالا، اثرات مخرب آن را هم تركیب خواهد كرد. مثلا باتری با صد درصد شارژ در همان شرایط ۴۰ درجه، ۳۵درصد ظرفیتش پس از یكسال از بین میرود. همین باتری با شارژ كامل را در دمای ۶۰ درجه بگذارید و فقط در سه ماه، ظرفیتش به ۶۰درصد تقلیل میرود.
شواهد واضح است. نگهداری مداوم باتری در صددرصد شارژ، عمرش را كاهش میدهد. نگهداری آن در صددرصد شارژ و در معرض دمای بالا قرار دادنش این كاهش عمر را سریعتر میكند.
به این نكته هم توجه داشته باشید كه این دماهای بالا تنها مربوط به محیط نیستند. كارهای پردازشی بالا مثل ویرایش ویدئو یا بازی، دمای سیستم و در نتیجه باتری را تا حد زیادی افزایش میدهد. حتی نحوه قرار دادن لپتاپ بهطوری كه گرما بهراحتی خارج نشود (مثلا روی یك بالش) هم در افزایش دمای باتری تاثیر خواهد داشت.
بالاخره لپتاپم را در برق نگه دارم یا نه؟
به سؤال اولمان میرسیم: آیا ماندن مداوم لپتاپ در برق باتریاش را خراب میكند؟ بله، همینطور است، ولی همانطور كه شارژ هر روز آن عمر باتری را كاهش میدهد!
به طرز عجیبی، سازندگان لپتاپ پاسخ واضحی به سؤال استفاده مداوم از برق ندارند و هر كدام توصیههای متفاوتی دارند. ایسوس میگوید شما باید باتری را هر دو هفته یكبار تا حداقل ۵۰درصد تخلیه كنید، ولی شركت دل ادعا میكند مشكلی نیست اگر لپتاپ را همیشه در برق نگه دارید. توصیه اپل هم در حال حاضر در سایتش موجود نیست، اما قبلا این بود كه بهتر است لپتاپ مداوم به برق نباشد و بهطور طبیعی روزانه شارژ و استفاده شود.
با این حال، بگذارید بر اساس اطلاعات مختلف، نتیجهگیری پایانی را بكنیم: به برق بودن مداوم لپتاپ شاید در كوتاهمدت آسیبی به باتری نزند، ولی اگر همیشه فقط با برق از لپتاپتان استفاده كنید، به احتمال زیاد بعد از یكسال متوجه خواهید شد كه ظرفیت باتریاش بهطور مشخصی كاهش یافته است. به همین صورت اگر فقط مرتب باتری را شارژ و تخلیه كنید، زودتر چرخههای محدود شارژ را طی میكنید.
بنابراین، بهترین راهكار انجام چیزی میان این دو است. یعنی بعضی روزها از باتری استفاده كنید و بعضی روزها هم با برق و هر كاری میكنید، مطمئن شوید كه باتریاش به حد زیادی داغ نشود.
باتری لپتاپم را دربیاورم؟
اگر واقعا گرما چنین برای باتری لپتاپ مضر است، سؤال دیگری مطرح میشود: آیا بهتر نیست زمانهایی كه دسترسی به برق داریم، باتری لپتاپ را كلا دربیاوریم و مستقیم از برق استفاده كنیم؟
در بسیاری از مدلهای جدید لپتاپ این كار از اساس امكانپذیر نیست، ولی اگر امكان آن باشد، به نظر میآید پاسخ بسته به سازنده متفاوت است. مثلا ایسر میگوید لازم نیست باتری لپتاپ را در صورت استفاده از برق دربیاورید، اما اگر برای چندین روز نمیخواهید از آن استفاده كنید، آن را دربیاورید. اپل آن زمانی كه لپتاپهایی با باتریهای جداشدنی میساخت، كاملا توصیه به درنیاوردن باتری در هیچ شرایطی میكرد. جواب این سؤال در اصل به نحوه مدیریت توان در لپتاپ برمیگردد. برخی لپتاپها هنگامی كه باتری موجود نباشد توان را هم كاهش میدهند (مانند زمانی كه باتری شارژ كمی دارد). این سبب میشود لپتاپ كاراییاش هم پایین بیاید.
به هر حال، اگر تصمیم به درآوردن باتری دارید، مطمئن شوید كه آن را بهطور مناسبی نگهداری میكنید؛ با شارژ بین ۴۰ تا ۸۰درصد و در دمای اتاق.
در لپتاپهای امروزی عموما از دو نوع باتری استفاده میشود: لیتیوم ـ یون و لیتیوم ـ پلیمر. درست است كه این دو فناوریهای مختلفی دارند، اما بهطور كلی عملكردشان مشابه است: تولید توان از حركت الكترونها و همین جریان مداوم الكترونها برای كمك به حفظ سلامت باتری لازم است.
علاوه بر این، برای هر دو نوع باتری، گزارههای ذیل صحیح است (حداقل در مورد لپتاپهای امروزی):
باتری نمیتواند فراشارژ
(Overcharge) شود: به شایعات توجه نكنید! خطری از نظر فراشارژ شدن باتری وجود ندارد، اگر آن را همیشه به برق نگه دارید. به محض اینكه شارژ باتری به ۱۰۰درصد برسد، شارژ آن متوقف میشود و دوباره آغاز نمیشود تا وقتی ولتاژ پایینتر از یكحد مشخص برسد.
تخلیه شارژ كامل باتری به آن آسیب میزند: خالی شدن كامل باتری و رها شدن آن برای یك مدتزمان طولانی میتواند آن را به یك حالت بیشارژ عمیق
(Deep Discharge) ببرد. این حالت میتواند برای باتری كشنده باشد و حتی شاید دیگر نتوانید آن را دوباره شارژ كنید.
خب، بر اساس این موارد آیا میتوانیم نتیجهگیری كنیم كه میتوانید لپتاپتان را همیشه در برق نگه دارید؟ هنوز نه!
چیزهایی كه به باتریهای لیتیومی آسیبمیزنند
واقعیت در مورد باتریهای پایه لیتیوم این است كه آنها ناپایدار هستند. این باتریها از لحظهای كه تولید میشوند شروع به ازدست دادن ظرفیت میكنند (البته به كندی)، اما مواردی هم هستند كه این كاهش ظرفیت را تسریع میكنند:
چرخههای شارژ/ تخلیه: هر باتریای به تعداد بار محدودی میتواند شارژ و تخلیه شود.
سطح ولتاژ: هرچه سطح ولتاژ بالاتر (محاسبه با واحد ولت بر سلول)، عمر باتری كوتاهتر.
دمای بالا (بیش از ۳۰ درجه سانتیگراد): دمای بالا میتواند آسیبهای برگشتناپذیر به باتری وارد كند.
دو مورد آخر چیزهایی هستند كه برای ما در اینجا اهمیت دارند. تحقیقات جامعی كه روی تاثیر سطح ولتاژ و دما روی باتریها انجام شده نكات جالبی را در این زمینه روشن میكنند:
باتریهای لیتیومی میتوانند تا 4/2 ولت بر سلول شارژ شوند كه معادل صد درصد ظرفیتشان است، اما در این سطح، باتری عمری بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ چرخه شارژ خواهد داشت. هر0/1ولت/ سلول كاهش در شارژ، تعداد چرخههای شارژ را دو برابر میكند تا زمانی كه به سطح اپتیمم برسیم: 3/9 ولت/ سلول با ۲۴۰۰ تا ۴۰۰۰ چرخه شارژ. متأسفانه، در این سطح باتری تنها حدود ۶۰درصد شارژ خواهد داشت و زمان شارژدهی آن هم قاعدتا حدود نصف شارژ پر خواهد بود.
اما برسیم به بحث دما؛ دماهای بالا معمولا یعنی بالای ۳۰درجه، عمر باتری را مستقل از هر عامل دیگری كوتاه میكنند. حتی كار سادهای مثل رها كردن لپتاپ در ماشین در تابستان برای باتریاش مخرب است! تحقیقات نشان میدهد باتریای كه با ۴۰درصد شارژ در دمای ۴۰ درجه نگهداری شود، بعد از یكسال ۱۵درصد ظرفیتش را از دست میدهد.
تركیب تنش سطح بالای ولتاژ و دمای بالا، اثرات مخرب آن را هم تركیب خواهد كرد. مثلا باتری با صد درصد شارژ در همان شرایط ۴۰ درجه، ۳۵درصد ظرفیتش پس از یكسال از بین میرود. همین باتری با شارژ كامل را در دمای ۶۰ درجه بگذارید و فقط در سه ماه، ظرفیتش به ۶۰درصد تقلیل میرود.
شواهد واضح است. نگهداری مداوم باتری در صددرصد شارژ، عمرش را كاهش میدهد. نگهداری آن در صددرصد شارژ و در معرض دمای بالا قرار دادنش این كاهش عمر را سریعتر میكند.
به این نكته هم توجه داشته باشید كه این دماهای بالا تنها مربوط به محیط نیستند. كارهای پردازشی بالا مثل ویرایش ویدئو یا بازی، دمای سیستم و در نتیجه باتری را تا حد زیادی افزایش میدهد. حتی نحوه قرار دادن لپتاپ بهطوری كه گرما بهراحتی خارج نشود (مثلا روی یك بالش) هم در افزایش دمای باتری تاثیر خواهد داشت.
بالاخره لپتاپم را در برق نگه دارم یا نه؟
به سؤال اولمان میرسیم: آیا ماندن مداوم لپتاپ در برق باتریاش را خراب میكند؟ بله، همینطور است، ولی همانطور كه شارژ هر روز آن عمر باتری را كاهش میدهد!
به طرز عجیبی، سازندگان لپتاپ پاسخ واضحی به سؤال استفاده مداوم از برق ندارند و هر كدام توصیههای متفاوتی دارند. ایسوس میگوید شما باید باتری را هر دو هفته یكبار تا حداقل ۵۰درصد تخلیه كنید، ولی شركت دل ادعا میكند مشكلی نیست اگر لپتاپ را همیشه در برق نگه دارید. توصیه اپل هم در حال حاضر در سایتش موجود نیست، اما قبلا این بود كه بهتر است لپتاپ مداوم به برق نباشد و بهطور طبیعی روزانه شارژ و استفاده شود.
با این حال، بگذارید بر اساس اطلاعات مختلف، نتیجهگیری پایانی را بكنیم: به برق بودن مداوم لپتاپ شاید در كوتاهمدت آسیبی به باتری نزند، ولی اگر همیشه فقط با برق از لپتاپتان استفاده كنید، به احتمال زیاد بعد از یكسال متوجه خواهید شد كه ظرفیت باتریاش بهطور مشخصی كاهش یافته است. به همین صورت اگر فقط مرتب باتری را شارژ و تخلیه كنید، زودتر چرخههای محدود شارژ را طی میكنید.
بنابراین، بهترین راهكار انجام چیزی میان این دو است. یعنی بعضی روزها از باتری استفاده كنید و بعضی روزها هم با برق و هر كاری میكنید، مطمئن شوید كه باتریاش به حد زیادی داغ نشود.
باتری لپتاپم را دربیاورم؟
اگر واقعا گرما چنین برای باتری لپتاپ مضر است، سؤال دیگری مطرح میشود: آیا بهتر نیست زمانهایی كه دسترسی به برق داریم، باتری لپتاپ را كلا دربیاوریم و مستقیم از برق استفاده كنیم؟
در بسیاری از مدلهای جدید لپتاپ این كار از اساس امكانپذیر نیست، ولی اگر امكان آن باشد، به نظر میآید پاسخ بسته به سازنده متفاوت است. مثلا ایسر میگوید لازم نیست باتری لپتاپ را در صورت استفاده از برق دربیاورید، اما اگر برای چندین روز نمیخواهید از آن استفاده كنید، آن را دربیاورید. اپل آن زمانی كه لپتاپهایی با باتریهای جداشدنی میساخت، كاملا توصیه به درنیاوردن باتری در هیچ شرایطی میكرد. جواب این سؤال در اصل به نحوه مدیریت توان در لپتاپ برمیگردد. برخی لپتاپها هنگامی كه باتری موجود نباشد توان را هم كاهش میدهند (مانند زمانی كه باتری شارژ كمی دارد). این سبب میشود لپتاپ كاراییاش هم پایین بیاید.
به هر حال، اگر تصمیم به درآوردن باتری دارید، مطمئن شوید كه آن را بهطور مناسبی نگهداری میكنید؛ با شارژ بین ۴۰ تا ۸۰درصد و در دمای اتاق.
تیتر خبرها
-
دائـم البـرق!
-
خداحافظی در اوج
-
نشریات علمی در مسیر دگردیسی
-
ساخت هتل در تركیه با كفزنی
-
پرسپولیس 5، استقلال 3
-
در ستایش تولید خوب
-
معمار بلاغت نوین
-
پرونده شماره 1048
-
راه «گزارشگران فساد» چگونه هموار میشود؟
-
بفرمایید آبگوشت!
-
دوبـــــــاره فـــــردو
-
اندر مصائب مدیریت مبتذلپرور
-
2 دانشمند تركیهای و 3 دانشمند ایرانی برگزیده جایزه مصطفی(ص) ۲۰۱۹ شدند
-
ایران، قهرمان جام بین قاره ای فوتبال ساحلی
-
آغاز عقبنشینی اوکراین و نیروهای مورد حمایت روسیه از نواحی تحت منازعه
-
بحرین از بازداشت چند فرد در ارتباط با تهدید علیه امنیت کشور خبر داد
-
قطر خطاب به مقام اماراتی: سر عقل بیایید و به امور کشور خودتان برسید