درمسیر موفقیت
فرسودگی شغلی ناشی از استرس و مشکلات سلامتی
این روزها از فرسودگی شغلی زیاد گفته می‌شود اما فرسودگی شغلی چیست؟ نوعی بیماری یا اختلال است؟ در واقع فرسودگی شغلی، پدید‌ه‌ای است که در آن سلامت (جسمی و روانی) و عملکرد افراد به‌دلیل قرار گرفتن در شرایط اضطراب‌آور به مدت طولانی، به‌ویژه در محل کار خود، آسیب می‌بیند. برخی از افراد اساس این پدیده را به سخره می‌گیرند و معتقدند سختکوشی هرگز به کسی صدمه نمی‌زند و برعکس شخصیت او را شکل می‌دهد. یکی از دلایل دائمی که سلامت انسان مدرن و پیشرفته را به خطر می‌اندارد، استرس است. اثرات منفی طولانی‌مدت استرس بر سلامت، عمیق‌تر از چیزی است که تصور می‌کنیم.
استرس جزئی از سیستم دفاعی بدن و مغزمان است. این ویژگی، انسان را در برابر خطرات بالقوه، برای بروز واکنش قوی و البته کوتاه‌مدت جنگ یا گریز آماده می‌کند. درواقع وقتی با عوامل تهدید‌کننده مواجه می‌شویم، استرس سراغ‌مان می‌آید. در این وضعیت در بدنمان مواد شیمیایی مرتبط با استرس مانند کورتیزول ترشح می‌شود که تداوم آن پیامدهایی برای سلامت‌مان دارد.
استرس با بر فشار خون، تنفس، وزن، سیستم ایمنی بدن و مواردی دیگر روی جسم‌مان اثر بد می‌گذارد و از نظر ذهنی روی تمرکز، حافظه، خلق‌وخو و شناخت‌مان اثرات نامطلوبی از خود به جا می‌گذارد. همچنین محققان بر این باورند که استرس از اصلی‌ترین عوامل شروع افسردگی و اضطراب است.
فرسودگی شغلی می‌تواند جسم فرد را بیمار کرده و او را به سمت ناامیدی، زودرنجی، بی‌حوصلگی و قطع روابط با خانواده و دوستان و همکاران پیش برد. فرسودگی شغلی حتی عملکرد اجرایی (مانند توانایی اندیشیدن و تنظیم احساسات)، توجه و حافظه فرد را با مشکل مواجه کند.
ویژگی‌های استرس شغلی
بیشتر استرس بزرگسالان ناشی از محل کارشان است. وقتی از نظر روان‌شناسی به محیط کار توجه می‌شود، موارد متفاوتی وجود دارد که باعث ایجاد استرس و آشفتگی در مغز افراد می‌شود. این موضوعات معمولا در خارج از محل کار وجود ندارد. مثلا مغز انسان، استقلال و خودمختاری را دوست دارد و وقتی احساس می‌کنیم می‌توانیم روی موضوعات مختلفی که روی زندگی‌مان اثر می‌گذارند، کنترل داشته باشیم، حال روحی‌مان خوب می‌شود و احساس اطمینان بیشتری خواهیم کرد. البته معمولا در محل کار، فردی ارشد وجود دارد که برنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی سختگیرانه پیش پای ما می‌گذارد. از دست دادن حس خودمختاری و استقلال، عامل مهمی در ایجاد استرس است و در عین حال وقتی نمی‌دانید چرا باید کاری را که دوست ندارید، حتما انجام دهید، گرفتار استرس می‌شوید.
اعتبار و وجهه اجتماعی برای نوع بشر بسیار مهم است. همه ما به‌طور غریزی می‌خواهیم که مورد توجه، احترام و تایید دیگران قرار بگیریم. به همین دلیل از دست دادن این موقعیت بسیار استرس‌زاست. بنابراین شرایط حاکم در محیط کار معمولا موجب بروز استرس در افراد می‌شود.
یکی از مواردی که مغزمان دوست ندارد، تلاش بیهوده است. انسان سیستم عصبی پیچیده‌ای دارد که هر بار ارزش انجام کارهای مختلف را با پاداش احتمالی آنها بررسی می‌کند و اگر احساس کنیم ضمانتی برای دریافت پاداش در قبال تلاش بیشترمان وجود ندارد، گرفتار استرس می‌شویم. مثلا ممکن است در محل کارمان ماه‌ها روی پروژه‌ای کار کنیم و ناگهان رئیس مجموعه به‌طور ناگهانی آن کار را لغو کند. این عمل موجب ایجاد استرس شدید در ما می‌شود.
البته تمام مشاغل، فرد را در استرس دائمی قرار نمی‌دهند. مشاغل زیادی است که از نظر رضایت و شادی کارکنان رتبه بالایی دارد و جالب این‌که آن مشاغل مستلزم پذیرفتن سطح بالایی از مسؤولیت، استقلال و رسیدن به نتایجی ملموس است. در چنین محیط‌های کاری معمولا از تلاش‌های کارکنان قدردانی می‌شود.
با این حال، بیشتر محیط‌های کاری نمی‌توانند چنین رضایتی را در کارکنان خود به وجود آورند و بیشتر موجب بروز استرس در افراد می‌شوند. متاسفانه مردم برای کسب درآمد و بقا به شغل نیاز دارند و مجبور به کارکردن در این مشاغل هستند. در واقع در این وضعیت نداشتن شغل و حرفه می‌تواند استرس‌آورتر از داشتن شغلی باشد که از آن لذت نمی‌برند. به همین دلیل فرسودگی شغلی میان مردم در جوامع مختلف بسیار رایج است.
نادیا زکالوند - گروه دانش
این روزها از فرسودگی شغلی زیاد گفته می‌شود اما فرسودگی شغلی چیست؟ نوعی بیماری یا اختلال است؟ در واقع فرسودگی شغلی، پدید‌ه‌ای است که در آن سلامت (جسمی و روانی) و عملکرد افراد به‌دلیل قرار گرفتن در شرایط اضطراب‌آور به مدت طولانی، به‌ویژه در محل کار خود، آسیب می‌بیند. برخی از افراد اساس این پدیده را به سخره می‌گیرند و معتقدند سختکوشی هرگز به کسی صدمه نمی‌زند و برعکس شخصیت او را شکل می‌دهد. یکی از دلایل دائمی که سلامت انسان مدرن و پیشرفته را به خطر می‌اندارد، استرس است. اثرات منفی طولانی‌مدت استرس بر سلامت، عمیق‌تر از چیزی است که تصور می‌کنیم.
استرس جزئی از سیستم دفاعی بدن و مغزمان است. این ویژگی، انسان را در برابر خطرات بالقوه، برای بروز واکنش قوی و البته کوتاه‌مدت جنگ یا گریز آماده می‌کند. درواقع وقتی با عوامل تهدید‌کننده مواجه می‌شویم، استرس سراغ‌مان می‌آید. در این وضعیت در بدنمان مواد شیمیایی مرتبط با استرس مانند کورتیزول ترشح می‌شود که تداوم آن پیامدهایی برای سلامت‌مان دارد.
استرس با بر فشار خون، تنفس، وزن، سیستم ایمنی بدن و مواردی دیگر روی جسم‌مان اثر بد می‌گذارد و از نظر ذهنی روی تمرکز، حافظه، خلق‌وخو و شناخت‌مان اثرات نامطلوبی از خود به جا می‌گذارد. همچنین محققان بر این باورند که استرس از اصلی‌ترین عوامل شروع افسردگی و اضطراب است.
فرسودگی شغلی می‌تواند جسم فرد را بیمار کرده و او را به سمت ناامیدی، زودرنجی، بی‌حوصلگی و قطع روابط با خانواده و دوستان و همکاران پیش برد. فرسودگی شغلی حتی عملکرد اجرایی (مانند توانایی اندیشیدن و تنظیم احساسات)، توجه و حافظه فرد را با مشکل مواجه کند.
ویژگی‌های استرس شغلی
بیشتر استرس بزرگسالان ناشی از محل کارشان است. وقتی از نظر روان‌شناسی به محیط کار توجه می‌شود، موارد متفاوتی وجود دارد که باعث ایجاد استرس و آشفتگی در مغز افراد می‌شود. این موضوعات معمولا در خارج از محل کار وجود ندارد. مثلا مغز انسان، استقلال و خودمختاری را دوست دارد و وقتی احساس می‌کنیم می‌توانیم روی موضوعات مختلفی که روی زندگی‌مان اثر می‌گذارند، کنترل داشته باشیم، حال روحی‌مان خوب می‌شود و احساس اطمینان بیشتری خواهیم کرد. البته معمولا در محل کار، فردی ارشد وجود دارد که برنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی سختگیرانه پیش پای ما می‌گذارد. از دست دادن حس خودمختاری و استقلال، عامل مهمی در ایجاد استرس است و در عین حال وقتی نمی‌دانید چرا باید کاری را که دوست ندارید، حتما انجام دهید، گرفتار استرس می‌شوید.
اعتبار و وجهه اجتماعی برای نوع بشر بسیار مهم است. همه ما به‌طور غریزی می‌خواهیم که مورد توجه، احترام و تایید دیگران قرار بگیریم. به همین دلیل از دست دادن این موقعیت بسیار استرس‌زاست. بنابراین شرایط حاکم در محیط کار معمولا موجب بروز استرس در افراد می‌شود.
یکی از مواردی که مغزمان دوست ندارد، تلاش بیهوده است. انسان سیستم عصبی پیچیده‌ای دارد که هر بار ارزش انجام کارهای مختلف را با پاداش احتمالی آنها بررسی می‌کند و اگر احساس کنیم ضمانتی برای دریافت پاداش در قبال تلاش بیشترمان وجود ندارد، گرفتار استرس می‌شویم. مثلا ممکن است در محل کارمان ماه‌ها روی پروژه‌ای کار کنیم و ناگهان رئیس مجموعه به‌طور ناگهانی آن کار را لغو کند. این عمل موجب ایجاد استرس شدید در ما می‌شود.
البته تمام مشاغل، فرد را در استرس دائمی قرار نمی‌دهند. مشاغل زیادی است که از نظر رضایت و شادی کارکنان رتبه بالایی دارد و جالب این‌که آن مشاغل مستلزم پذیرفتن سطح بالایی از مسؤولیت، استقلال و رسیدن به نتایجی ملموس است. در چنین محیط‌های کاری معمولا از تلاش‌های کارکنان قدردانی می‌شود.
با این حال، بیشتر محیط‌های کاری نمی‌توانند چنین رضایتی را در کارکنان خود به وجود آورند و بیشتر موجب بروز استرس در افراد می‌شوند. متاسفانه مردم برای کسب درآمد و بقا به شغل نیاز دارند و مجبور به کارکردن در این مشاغل هستند. در واقع در این وضعیت نداشتن شغل و حرفه می‌تواند استرس‌آورتر از داشتن شغلی باشد که از آن لذت نمی‌برند. به همین دلیل فرسودگی شغلی میان مردم در جوامع مختلف بسیار رایج است.
نادیا زکالوند - گروه دانش
