مرداد سال گذشته، فیلمی از مراحل طراحی و تولید هواپیمای ترابری ایران ۱۴۰ منتشر شد که نشان‌دهنده ورود این هواپیما به ناوگان هوایی کشور بود. همان زمان امیر خواجه‌فرد، رئیس سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح از الحاق نمونه ترابری این هواپیما با نام سیمرغ به ناوگان هوایی کشور تا پایان سال 1400 خبر داده بود.‌ 
در حقیقت هواپیمای ایران ۱۴۰ نمونه ایرانی هواپیمای آنتونف ۱۴۰ اوکراینی بود که تولید نمونه مسافربری این هواپیما با گنجایش ۵۲مسافر در سال‌های میانی دهه 70 شروع شد اما پس از سقوط چند فروند از آن، تولید این هواپیما با وقفه روبه‌رو گردید تا این‌که بعد از مطالعات گسترده توسط متخصصان داخلی و رفع ایرادات و نواقص قبلی، قرار شد نمونه باری این هواپیما توسط وزارت دفاع تولید شود و این اتفاق هم افتاد و درنهایت در آخرین پنجشنبه اردیبهشت،‌ این هواپیما با حضور امیر سرتیپ آشتیانی، وزیر دفاع در شرکت هسای اصفهان رونمایی شد. استفاده از ظرفیت‌های علمی داخلی ازجمله شرکت‌های دانش‌بنیان در این پروژه به ساخت ۳۰هزار قطعه و سامانه هوایی، طراحی و ساخت پیکچر‌های پیچیده و بزرگ مونتاژی منجر شد که می‌تواند نیاز کشور در حوزه ترابری هوایی را برطرف ‌کند. 
درواقع هدف از تولید این هواپیما، رفع نیاز حمل بار‌های سبک تا سقف شش تن بوده و این درحالی است که سیمرغ قرار است توانایی انجام مأموریت‌های هواپیمای ترابری در حوزه تجاری و ترابری نظامی، امدادرسانی در حوادث غیرمترقبه و انجام مأموریت‌های تاکتیکی را هم داشته باشد. 
با این تعاریف، هواپیمای ترابری سیمرغ را باید جدیدترین دستاورد وزارت دفاع در حوزه صنایع هوایی در نظر بگیریم که اولین‌بار با نام ایران 140 در آسمان ایران پرواز کرده بود.  البته کارشناسان یکی از مشکلات موجود در هواپیمای ایران ١۴٠ را سازگار نبودن با شرایط ایران اعلام کرده بودند که نه قسمت موتور این هواپیما با شرایط ایران سازگاری داشت و نه طراحی آن متناسب با شرایط آب‌وهوایی کشورمان بود اما در طراحی هواپیمای سیمرغ این نواقص اصلاح شده و می‌تواند جایگزین هواپیمای 27 ــ F فرندشیپ موجود در نیرو‌های مسلح شود. مهم‌ترین تغییر، اضافه‌کردن قسمت رمپ و تغییراتی در بال‌های عقب این هواپیماست. سمت دم و سکان عقبی آن نیز تغییراتی داشته و سکان آن از یک سکان هفتی‌شکل به یک سکان ساده‌تر از ایران ۱۴۰ تغییر یافته و افزایش مخزن سوخت از دیگر موارد این به‌روزرسانی است. البته تغییر موتور هم مهم‌ترین بخش بهینه‌سازی سیمرغ ایرانی نسبت به ایران ۱۴۰ بوده است. 
 کاربری مهم نظامی در کنار  ترابری هوایی
حالا این سیمرغ ایرانی می‌تواند در نقش‌های مختلفی همچون هواپیمای جنگ الکترونیک و گان‌شیپ نیز ایفای نقش کند. اهمیت این دو کاربری حتی نسبت به ترابری هوایی هم بیشتر احساس می‌شود. چون در این حوزه‌ها چندین سال است که ناوگان جدیدی وجود نداشته و باید از هواپیما‌های جدیدتری استفاده شود. البته نسخه جنگ الکترونیک هواپیما‌های بوئینگ ۷۰۷ چندین سال است که در نیروی هوایی حضور دارد که با توجه به عمر بالا باید با نسخه‌های جدیدتر جایگزین شود که سیمرغ می‌تواند یکی از آنها باشد. گان‌شیپ‌ها هم جزو موثرترین تسلیحات‌ و تجهیزات هوایی است و چندین سال است که در همه جای دنیا استفاده می‌شود.
 اما در ادامه این گزارش با تاریخچه ورود این هواپیما به ایران بیشتر آشنا می‌شویم.

تاریخچه
اولین تلاش ایران برای تولید هواپیمای ملی
مسؤولان صنایع هواپیمایی ایران پس از پایان دفاع‌مقدس به دنبال این بودند تا یک هواپیمای بومی مسافربری را در داخل طراحی و تولید کنند. به‌همین‌دلیل از طریق همکاری با شرکت آنتونف متعلق به صنایع هواپیماسازی اوکراین به توافق رسیدند تا یک نمونه هواپیمای مسافربری توربورپراپ را در ایران تولید کند. اما تولید هواپیمای آنتونف ۱۴۰ یک مشکل بزرگ داشت. در آن زمان هنوز این هواپیما تمام تست‌های پروازی خود را با موفقیت طی نکرده بود و بسیاری معتقد بودند که سرمایه‌گذاری روی این پروژه کار اشتباهی است اما شرایط بد اقتصادی اوکراین در آن زمان، باعث شد تا با اعطای مجوز تولید در ایران موافقت کند و نخستین نمونه آن سال 1378 در اوکراین پرواز کرد و همزمان خط تولید ایران ۱۴۰ در صنایع هسا در اصفهان هم راه‌اندازی شد اما چند رخداد تلخ سقوط برای این هواپیما باعث شد دستور توقف پرواز‌های آن صادر شود و این پروژه مسکوت بماند تا این‌که وزارت دفاع به‌عنوان متولی اصلی پروژه توانست فعالیت‌های مطالعاتی درباره این هواپیما را از سر بگیرد و با کاربری جدید در سال 1401 آن را به پرواز درآورد. بنابراین حالا هواپیمای ایرانی ترابری سیمرغ، جدیدترین دستاورد وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است که علاوه‌بر نقش ترابری هوایی، می‌تواند در نقش‌های متعدد دیگری هم به کمک نیروهای مسلح بیاید.