راهنمای عملی آموزش مفاهیم زیست‌محیطی در خانه
نخستین هشدار والدین به بچه‌ها برای مراقبت از محیط‌زیست معمولا منع آنها از چیدن گل‌هاست اما کمتر پیش می‌آید والدین برای آموزش مفهوم «مراقبت از محیط‌زیست» برنامه خاصی داشته باشند؛ مگر این‌که برای والدین محیط‌زیست، طبیعت و زندگی سالم مساله مهمی باشد. البته که بخش مهمی از این آموزش نیز به‌عهده اولیای مدرسه است. کار آموزش مفهوم مراقبت از محیط‌زیست را با مرور مفاهیم آغاز کنید. با این جمله‌های ساده شروع کنید که: «ما باید با محیط‌زیست دوست باشیم.» «باید مراقب منابعی باشیم که از آن استفاده می‌کنیم.» «کار خوبی نیست که اگر به نور لامپ نیازی نیست، آن را روشن بگذاریم.» «باید کاری کنیم زباله کمتری تولید شود.» آشنایی را با این مفاهیم آغاز کنید.
از جمله‌ها شروع کنید: نخستین گام، استفاده از جمله‌های توضیحی است؛ به‌شکلی که به آنها اشاره شد اما پس از آن باید وارد مرحله عمل شوید. به این ترتیب که گفته‌ها را به شکل عملی اجرا کنید. در این مرحله این‌طور عمل کنید:در منزل، لامپ‌های اضافی را خاموش کنید. وقتی همراه بچه‌ها به فضای سبز شهری یا بیرون از شهر می‌روید، روی چمن قدم نگذارید. به‌هیچ‌وجه هیچ گلی را از شاخه نچینید. کیسه زباله همراه‌تان ببرید و زباله‌های ایجاد شده را در کیسه ریخته و آن را در سطل زباله قرار دهید.
باغبانی بیاموزید: برای آن‌که باغبانی روشی اثرگذار باشد، دو روش برای این کار مناسب است. به این ترتیب عمل کنید:
باغبانی مثبت: همراه کودک از مرحله ابتدایی خرید وسایل باغبانی از خرید جعبه، کود، بذر سبزیجات و... شروع کنید. مرحله به مرحله کاشت را با کودک آغاز کرده و پیش بروید. از بذری ساده مانند سبزیجات شروع کنید تا نتیجه کار سریع‌تر دیده شود. بچه‌ها کم‌طاقت هستند. دانه لوبیا، تخم آفتابگردان و دانه‌هایی با سرعت رویش بالا هم مناسب هستند.
باغبانی منفی: دو عدد دانه زود و آسان‌رشد مانند دانه لوبیا را انتخاب کنید. یک دانه را در شرایط ایده‌آل رشد داده و دانه دیگر را در شرایط نامناسب مانند کود نامناسب، آبیاری اندک، زیر حباب و... قرار دهید. به کودک توضیح بدهید شرایط زیست‌محیطی نامناسب می‌تواند باعث مرگ گیاهان شود. این آموزش به شکل عملی مفهوم مراقبت از محیط‌زیست را به آنها آموزش می‌دهد.
ببینید و بخوانید: حتما نخستین کتابی را که والدین برای شما خواندند یا فیلمی را که همراه آنها دیده‌اید، یادتان هست. شما هم همین کار را برای فرزندتان تکرار کنید؛ این‌بار با مفهمومی از محیط‌زیست. کتاب‌های مربوط به محیط‌زیست را برای فرزندتان بخوانید. اگر سن فرزندتان کم است، انتخاب کتاب‌های عکس‌دار برای این‌که مفاهیم بهتر در ذهن بمانند، توصیه می‌شود. فیلم‌ها یا انیمیشن‌ها با مفهوم محیط‌زیست نیز گزینه خوبی است. این فیلم‌ها را همراه با بچه‌ها ببینید تا در صورت لزوم به آنها مواردی را توضیح دهید. می‌توانید داستان نگهداری از گل یا گیاهی را که در مورد باغبانی به آن اشاره شده است همراه با فرزندتان بنویسید. می‌توانید مراحل را نقاشی کنید. با این روش هم مفاهیم بیشتر و بهتر در ذهن کودک می‌ماند.
بازی و کاردستی: روزنامه دیواری‌های مدرسه را به یاد دارید؟ این کار را با فرزندتان دوباره تمرین کنید. برای این کار، به یک عدد مقوای بزرگ نیاز دارید. روی این مقوا این بخش‌ها را تقسیم‌بندی کرده و موارد را روی آن نوشته یا نکاتی را روی آن بچسبانید؛ به چه شکل؟ مقوا را ستون‌بندی کنید. بالای ستون‌ها به ترتیب این موارد را بنویسد: قابل بازیافت و غیرقابل بازیافت، سالم و ناسالم. اکنون یک عدد بطری کوچک پلاستیکی را در بخش غیرقابل بازیافت بچسبانید. به همین ترتیب یک عدد بطری شیشه‌ای را هم در بخش قابل بازیافت بچسبانید. اگر این کار دشوار است، با دو رنگ سبز و قرمز، به ترتیب مواد قابل بازیافت و غیرقابل بازیافت را بنویسید. این تفکیک کمک می‌کند تا بچه‌ها درک درستی از مواد آلاینده و غیرآلاینده محیط‌زیست را بشناسند.
مهتاب خسروشاهی - گروه دانش و سلامت
تفکیک در منزل: قرار دادن چند سطل زباله مختلف در منزل و تفکیک زباله‌ها از خانه، آموزش عملی برای بچه‌هاست. بهتر است برای تفکیک زباله‌ها از بچه‌ها کمک بگیرید. برای مثال، بطری‌های پلاستیکی یا شیشه‌ای را به آنها بدهید تا هرکدام را در ظرف مخصوص قرار دهند.
منبع: storypark.com
باغبانی بیاموزید: برای آن‌که باغبانی روشی اثرگذار باشد، دو روش برای این کار مناسب است. به این ترتیب عمل کنید:
باغبانی مثبت: همراه کودک از مرحله ابتدایی خرید وسایل باغبانی از خرید جعبه، کود، بذر سبزیجات و... شروع کنید. مرحله به مرحله کاشت را با کودک آغاز کرده و پیش بروید. از بذری ساده مانند سبزیجات شروع کنید تا نتیجه کار سریع‌تر دیده شود. بچه‌ها کم‌طاقت هستند. دانه لوبیا، تخم آفتابگردان و دانه‌هایی با سرعت رویش بالا هم مناسب هستند.
باغبانی منفی: دو عدد دانه زود و آسان‌رشد مانند دانه لوبیا را انتخاب کنید. یک دانه را در شرایط ایده‌آل رشد داده و دانه دیگر را در شرایط نامناسب مانند کود نامناسب، آبیاری اندک، زیر حباب و... قرار دهید. به کودک توضیح بدهید شرایط زیست‌محیطی نامناسب می‌تواند باعث مرگ گیاهان شود. این آموزش به شکل عملی مفهوم مراقبت از محیط‌زیست را به آنها آموزش می‌دهد.
ببینید و بخوانید: حتما نخستین کتابی را که والدین برای شما خواندند یا فیلمی را که همراه آنها دیده‌اید، یادتان هست. شما هم همین کار را برای فرزندتان تکرار کنید؛ این‌بار با مفهمومی از محیط‌زیست. کتاب‌های مربوط به محیط‌زیست را برای فرزندتان بخوانید. اگر سن فرزندتان کم است، انتخاب کتاب‌های عکس‌دار برای این‌که مفاهیم بهتر در ذهن بمانند، توصیه می‌شود. فیلم‌ها یا انیمیشن‌ها با مفهوم محیط‌زیست نیز گزینه خوبی است. این فیلم‌ها را همراه با بچه‌ها ببینید تا در صورت لزوم به آنها مواردی را توضیح دهید. می‌توانید داستان نگهداری از گل یا گیاهی را که در مورد باغبانی به آن اشاره شده است همراه با فرزندتان بنویسید. می‌توانید مراحل را نقاشی کنید. با این روش هم مفاهیم بیشتر و بهتر در ذهن کودک می‌ماند.
بازی و کاردستی: روزنامه دیواری‌های مدرسه را به یاد دارید؟ این کار را با فرزندتان دوباره تمرین کنید. برای این کار، به یک عدد مقوای بزرگ نیاز دارید. روی این مقوا این بخش‌ها را تقسیم‌بندی کرده و موارد را روی آن نوشته یا نکاتی را روی آن بچسبانید؛ به چه شکل؟ مقوا را ستون‌بندی کنید. بالای ستون‌ها به ترتیب این موارد را بنویسد: قابل بازیافت و غیرقابل بازیافت، سالم و ناسالم. اکنون یک عدد بطری کوچک پلاستیکی را در بخش غیرقابل بازیافت بچسبانید. به همین ترتیب یک عدد بطری شیشه‌ای را هم در بخش قابل بازیافت بچسبانید. اگر این کار دشوار است، با دو رنگ سبز و قرمز، به ترتیب مواد قابل بازیافت و غیرقابل بازیافت را بنویسید. این تفکیک کمک می‌کند تا بچه‌ها درک درستی از مواد آلاینده و غیرآلاینده محیط‌زیست را بشناسند.
مهتاب خسروشاهی - گروه دانش و سلامت
تفکیک در منزل: قرار دادن چند سطل زباله مختلف در منزل و تفکیک زباله‌ها از خانه، آموزش عملی برای بچه‌هاست. بهتر است برای تفکیک زباله‌ها از بچه‌ها کمک بگیرید. برای مثال، بطری‌های پلاستیکی یا شیشه‌ای را به آنها بدهید تا هرکدام را در ظرف مخصوص قرار دهند.
منبع: storypark.com
