نتایج پژوهش‌های جدید محققان نشان داد
رابطه عجیب کابوس با پارکینسون
پارکینسون، نوعی اختلال پیشرونده سیستم عصبی است که بیشتر ما آن را با مشکلات حرکتی میشناسیم. علائم گاهی با لرزشهای کوچک دست آغاز میشود و به مرور اختلالات حرکتی هم به دنبالش بروز می‌کند. یکی از معضلات اصلی کنترل این بیماری تشخیص به موقع آن است و به همین علت محققان حوزه پزشکی سال‌هاست در تلاشند با روشهای مختلفی بتوانند علائم دقیق‌تری از بروز این بیماری را در افراد شناسایی کنند. یکی از علامتهایی که محققان حدس می‌زدند به این بیماری ارتباط دارد دیدن کابوسهای مکرر است. نتایج پژوهش‌های جدید در این باره نشان میدهد افراد مبتلا به بیماری پارکینسون چهار برابر بیشتر از افراد عادی در معرض کابوسهای تکرارشونده هستند.
پارکینسون از بیماری‌های مزمن دستگاه عصبی است که در سنین بالا افراد را گرفتار می‌کند. ابیدمی اوتایکو، متخصص مغز و اعصاب از دانشگاه بیرمنگام و یکی از محققان این پژوهش میگوید: «تحقیقات کمک می‌کند تا روند دقیق‌تری برای تشخیص زودهنگام پارکینسون شناسایی شود اما شاخصهای کمی برای این بررسی داریم و معمولا برای تحلیل این شاخصها به آزمایشهای پرهزینه بیمارستانی نیاز داریم. در هر صورت تحقیقات ما میتواند در شناسایی کابوسها و اهمیت دادن به آنها در سنین بالا موثر باشد و باعث شود که افراد بیشتری دنبال مشاورههای پزشکی باشند.»
کابوس و حرکت سریع چشمها در خواب
در این پژوهش به طور اختصاصی بررسی شده که آیا کابوسها واقعا علامتی از بروز پارکینسون است یا جزو عوارض ناشی از آن به حساب میآید؟ گروه تحقیقاتی که روی این موضوع کار میکردند با بررسی عملکرد مغز 3818 مرد سالمند به مدت 12سال متوجه شدند افرادی که کابوسهای مکرر را تجربه میکنند چهار برابر بیشتر از بقیه هم سن و سال‌های خود در معرض ابتلا به این بیماری هستند. کسانی که مبتلا به این بیماری هستند و کابوسهای شبانه برایشان تکرار میشود هم پنج برابر بیشتر از دیگر بیماران در خطر پیشروی سریعتر بیماری هستند. روند تحقیقات به این شکل است که افراد مسن بر اساس مضمون خوابهای که میبینند به گروههای مجزا تقسیم میشوند و بعد به طور ویژه مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند تا روند شروع علائم فیزیکی مثل لرزش دست، کند شدن حرکات و سفت شدن عضلات‌شان تشخیص داده شود. انتشار نتایج این پژوهش در نشریه‌ای کلینیکال‌مدیسین (EClinicalMedicine) از این حکایت دارد که بعضی از بیماران مبتلا به پارکینسون حتی ده سال پیش از تشخیص بیماری نیز تجربه دیدن خوابهای ناخوشایند را داشتهاند. بیماران مبتلا به پارکینسون معمولا در خواب دچار حرکات سریع چشم هستند و این به‌عنوان یک ویژگی فیزیکی در حین بررسیهای پزشکی قابل تشخیص است. محققان این پژوهش بر این باورند که هنوز تحقیقات زیادی لازم است تا با اندازهگیری فعالیت مغز در زمانی که بیمار در حال دیدن کابوس است بشود درباره وضعیت کلی بدن او نظر داد و واکنشهای زیستی او را تحلیل کرد.
پارکینسون با مغز چه می‌کند؟
پارکیسنون باعث تخریب تدریجی سلولهای عصبی مغز (نورونها) میشود و به مرور آنها را از بین میبرد. بسیاری از نشانههای این بیماری هم در اثر همین تخریب سلولی بروز می‌کند. سلولهایی که میتوانند نوعی پیامرسان شیمیایی به نام دوپامین را در مغز تولید کنند و زمانی که دچار مشکل شوند سطح دوپامین در مغز کاهش یافته و در نهایت باعث فعالیت غیرطبیعی شده و بیمار اینطور احساس می‌کند که اختلالی در انجام کارها و حرکت‌دادن اعضای بدن خود دارد. معمولا بیشتر مردم وقتی متوجه پارکینسون میشوند که علامتها بسیار پیشروی کرده و 60تا 80درصد از نورونهای آزادکننده دوپامین را در بخشی از ساقه مغز خود از دست دادهاند.
کابوسها و پارکینسون در مردان بیشتر از زنان است
مردان مبتلا به پارکینسون به‌طور قابل توجهی بیشتر از زنان مبتلا به این بیماری کابوسهای آزاردهنده میبینند اما علت آن هنوز مشخص نیست. یکی از فرضیه‌هایی که در این باره مطرح میشود این است که احتمالا کابوسها دیرتر از شروع بیماری و از بین رفتن سلولهای عصبی در مردان آشکار میشود. زنان به طور معمول از اوایل زندگی کابوس میبینند اما مردان معمولا در سنین بالای 65سال این تجربههای ناخوشایند برایشان افزایش پیدا می‌کند. این احتمال وجود دارد که با بالارفتن سن، مغز مردان بخشی از مغز که احساسات را در طول خواب تنظیم می‌کند، تغییر کرده و نتیجهاش چنین پیامدهایی است. الکتروانسفالوگرافی از روشهایی است که پژوهشگران از آن برای یافتن این سوالات کمک میگیرند. باید منتظر بود تا نتایج تازه این پژوهشها به ما بگوید علت دقیق این موضوع چیست و چطور میشود از آن جلوگیری کرد. در این روش، متخصصان مغز و علوم اعصاب فعالیت الکتریکی مغز را از طریق الکترودهایی که روی پوست سر قرار میگیرند، ثبت و بررسی میکنند.
روشهای تشخیص فعلی پارکینسون در یک نگاه
بیماری پارکینسون را بر اساس شرح حال و تاریخچه پزشکی، بررسی علائم و نشانهها و معاینه بالینی و عصبی تشخیص میدهند. پزشک ممکن است اسکن SPECT توموگرافی کامپیوتری تک فوتونی را که به آن اسکن انتقال دهنده دوپامین(DAT) میگویند، پیشنهاد کند و در کنارش از روشهای تصویربرداری مثل سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی، پت اسکن و سونوگرافی هم برای رد کردن سایر اختلالات بهره بگیرد. آنچه مسلم است نیاز به زمان برای تشخیص این بیماری است و نمیشود پارکینسون را ناگهانی و با گرفتن شرح حال اولیه تشخیص داد. این روند به ملاقاتهای منظم با متخصصان مغز و اعصاب آموزش دیده در حوزه اختلالات حرکتی نیاز دارد.
مریم ملی - گروه دانش و سلامت
کابوس و حرکت سریع چشمها در خواب
در این پژوهش به طور اختصاصی بررسی شده که آیا کابوسها واقعا علامتی از بروز پارکینسون است یا جزو عوارض ناشی از آن به حساب میآید؟ گروه تحقیقاتی که روی این موضوع کار میکردند با بررسی عملکرد مغز 3818 مرد سالمند به مدت 12سال متوجه شدند افرادی که کابوسهای مکرر را تجربه میکنند چهار برابر بیشتر از بقیه هم سن و سال‌های خود در معرض ابتلا به این بیماری هستند. کسانی که مبتلا به این بیماری هستند و کابوسهای شبانه برایشان تکرار میشود هم پنج برابر بیشتر از دیگر بیماران در خطر پیشروی سریعتر بیماری هستند. روند تحقیقات به این شکل است که افراد مسن بر اساس مضمون خوابهای که میبینند به گروههای مجزا تقسیم میشوند و بعد به طور ویژه مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند تا روند شروع علائم فیزیکی مثل لرزش دست، کند شدن حرکات و سفت شدن عضلات‌شان تشخیص داده شود. انتشار نتایج این پژوهش در نشریه‌ای کلینیکال‌مدیسین (EClinicalMedicine) از این حکایت دارد که بعضی از بیماران مبتلا به پارکینسون حتی ده سال پیش از تشخیص بیماری نیز تجربه دیدن خوابهای ناخوشایند را داشتهاند. بیماران مبتلا به پارکینسون معمولا در خواب دچار حرکات سریع چشم هستند و این به‌عنوان یک ویژگی فیزیکی در حین بررسیهای پزشکی قابل تشخیص است. محققان این پژوهش بر این باورند که هنوز تحقیقات زیادی لازم است تا با اندازهگیری فعالیت مغز در زمانی که بیمار در حال دیدن کابوس است بشود درباره وضعیت کلی بدن او نظر داد و واکنشهای زیستی او را تحلیل کرد.
پارکینسون با مغز چه می‌کند؟
پارکیسنون باعث تخریب تدریجی سلولهای عصبی مغز (نورونها) میشود و به مرور آنها را از بین میبرد. بسیاری از نشانههای این بیماری هم در اثر همین تخریب سلولی بروز می‌کند. سلولهایی که میتوانند نوعی پیامرسان شیمیایی به نام دوپامین را در مغز تولید کنند و زمانی که دچار مشکل شوند سطح دوپامین در مغز کاهش یافته و در نهایت باعث فعالیت غیرطبیعی شده و بیمار اینطور احساس می‌کند که اختلالی در انجام کارها و حرکت‌دادن اعضای بدن خود دارد. معمولا بیشتر مردم وقتی متوجه پارکینسون میشوند که علامتها بسیار پیشروی کرده و 60تا 80درصد از نورونهای آزادکننده دوپامین را در بخشی از ساقه مغز خود از دست دادهاند.
کابوسها و پارکینسون در مردان بیشتر از زنان است
مردان مبتلا به پارکینسون به‌طور قابل توجهی بیشتر از زنان مبتلا به این بیماری کابوسهای آزاردهنده میبینند اما علت آن هنوز مشخص نیست. یکی از فرضیه‌هایی که در این باره مطرح میشود این است که احتمالا کابوسها دیرتر از شروع بیماری و از بین رفتن سلولهای عصبی در مردان آشکار میشود. زنان به طور معمول از اوایل زندگی کابوس میبینند اما مردان معمولا در سنین بالای 65سال این تجربههای ناخوشایند برایشان افزایش پیدا می‌کند. این احتمال وجود دارد که با بالارفتن سن، مغز مردان بخشی از مغز که احساسات را در طول خواب تنظیم می‌کند، تغییر کرده و نتیجهاش چنین پیامدهایی است. الکتروانسفالوگرافی از روشهایی است که پژوهشگران از آن برای یافتن این سوالات کمک میگیرند. باید منتظر بود تا نتایج تازه این پژوهشها به ما بگوید علت دقیق این موضوع چیست و چطور میشود از آن جلوگیری کرد. در این روش، متخصصان مغز و علوم اعصاب فعالیت الکتریکی مغز را از طریق الکترودهایی که روی پوست سر قرار میگیرند، ثبت و بررسی میکنند.
روشهای تشخیص فعلی پارکینسون در یک نگاه
بیماری پارکینسون را بر اساس شرح حال و تاریخچه پزشکی، بررسی علائم و نشانهها و معاینه بالینی و عصبی تشخیص میدهند. پزشک ممکن است اسکن SPECT توموگرافی کامپیوتری تک فوتونی را که به آن اسکن انتقال دهنده دوپامین(DAT) میگویند، پیشنهاد کند و در کنارش از روشهای تصویربرداری مثل سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی، پت اسکن و سونوگرافی هم برای رد کردن سایر اختلالات بهره بگیرد. آنچه مسلم است نیاز به زمان برای تشخیص این بیماری است و نمیشود پارکینسون را ناگهانی و با گرفتن شرح حال اولیه تشخیص داد. این روند به ملاقاتهای منظم با متخصصان مغز و اعصاب آموزش دیده در حوزه اختلالات حرکتی نیاز دارد.
مریم ملی - گروه دانش و سلامت
