روح حماسی یک خیزش مردمی

روح حماسی یک خیزش مردمی

فرهاد فخرالدینی، آهنگساز «سربداران» در مقدمه پارتیتور چاپ‌شده موسیقی این سریال (صفحه نت‌نویسی‌شده‌ای که نت همه بخش‌های موسیقی سازی و آوازی یک ارکستر سمفونیک، ارکستر مجلسی یا هم‌نوازان دیگر بر روی آن ثبت شده باشد) چنین می‌نویسد: «مایه و مقام (تنالیته و مد) اصلی موسیقی «سربداران» در نوای سل (SOL) و فواصل آن با مقام قدیمی نوا منطبق است.» او همچنین یادآوری می‌کند: «فواصل دستگاه یا مقام نوا از زمان «سربداران» به این طرف دستخوش تغییری اندک شده است و امروز آن را با فواصل مقام حسینی (شور فعلی) اجرا می‌نمایند.» «سربداران» روایتگر ستم تلخ ایلخانان مغول بر مردم سرزمین‌مان بود و موسیقی فخرالدینی، این تلخی را به زیبایی با روح حماسی خیزش مردم درهم آمیخته و شنونده را در آن فضا قرار می‌داد.

داستان سریال «سربداران»، ملهم از داستان سربداران خراسان بود که با شعار «سر به دار می‌دهیم اما تن به ذلت نمی‌دهیم» علیه ایلخانان مغول شوریدند و خراسان را از بندشان رهانیدند. ضبط این مجموعه تلویزیونی از شهریور ۶۰ آغاز شد و تا آبان ۶۲ ادامه یافت و همان سال در 21 قسمت روی آنتن شبکه یک رفت. آنچه دستمایه کار کیهان رهگذر، نویسنده و محمدعلی نجفی، کارگردان «سربداران» قرار گرفت قیام سربداران خراسان به رهبری مجاهد شهید نیشابور، شیخ‌حسن جوری علیه استیلای ایلخانان مغول بر ایران بود و ایفای نقش شیخ‌حسن بر عهده امین تارخ و ایفای نقش فاطمه، همسرش بر عهده سوسن تسلیمی قرار داشت. همچنین علی نصیریان در نقش قاضی شارح، محمدعلی کشاورز در نقش خواجه قشیری، زنده‌یاد فیروز بهجت محمدی در نقش طغای، زنده‌یاد جمشید لایق در نقش ارغون‌شاه، افسانه بایگان در نقش ترکان‌خاتون، محمد ابهری در نقش امیرمحمود اسفراینی و عنایت بخشی در نقش خان باشتین بازی می‌کردند. 
یکی از مهم‌ترین ابعادی که در بیشتر دیده‌شدن و ماندگاری سریال «سربداران» نقشی غیرقابل انکار ایفا کرد بی‌هیچ تردیدی، موسیقی متن این مجموعه داستانی به ویژه موسیقی تیتراژ آن به آهنگسازی فرهاد فخرالدینی یکی از شاخص‌ترین و جریان‌سازترین هنرمندان موسیقی کشورمان در دهه‌های اخیر است به گونه‌ای که همچنان از موسیقی این سریال به عنوان یکی از بهترین‌ها و ماندنی‌ترین‌ها در میان مجموعه‌های تلویزیونی یاد می‌کنند، شرایطی که حتی موسیقی را جلوتر از سریال قرار داد و موجب شد در قالب آلبومی پیش روی مخاطبان قرار گیرد. به هر روی موسیقی متن و تیتراژ «سربداران» بدون شک یک آموزشگاه موسیقی تمام‌عیار است و می‌تواند مورد توجه و دقت بیشتری قرار گیرد و پاسخی درخور برای این سوال که کیفیت به چه معناست باشد.

نرگس کیانی -  گروه رسانه