گفت‌وگو با داوود سماواتی‌یار، تهیه‌کننده
دست‌آفریده‌های نوگرایان هنر
همه ما بارها درباره هنرهای صناعی هر یک از استان‌های کشور پهناورمان شنیده‌ایم اما شاید شنیده‌هایمان در حد یک نام باشد و اطلاعات زیادی درباره افرادی که در این عرصه زحمت می‌کشند، نداشته‌باشیم. به همین دلیل داوود سماواتی‌یار در قالب یک مجموعه دیدنی مستند «دست‌آفریده‌ها» را با موضوع هنرهای صناعی تهیه کرده است. او با ساخت این مستند تلاش داشته مخاطبان را با هنرهایی آشنا کند که در کشور با مشقت زیاد و بعد از سال‌های متمادی همچنان تداوم پیدا کرده‌است ولی شناخت زیادی درباره‌اش نداریم. یکی دیگر از حسن‌های این مجموعه، شیوه روایت مستندسازان است که از زاویه‌ای به هنرهای صناعی نگاه کرده‌اند که تماشای آن برای مخاطبان جذاب باشد و از دیدن آن لذت ببرند. ضمن این‌که بینندگان می‌توانند به‌واسطه این مجموعه با قاب‌هایی زیبا که تصویرگر هنر این دسته از هنرمندان است آشنا شوند. صحبت‌های داوود سماواتی‌یار تهیه کننده مجموعه را در ذیل بخوانید.
داوود سماواتی‌یار، تهیه‌کننده مجموعه مستند دست‌آفریده‌ها درباره اهداف تولید این مجموعه و این‌که چطور این نام را انتخاب کرده؟ به جام‌جم می‌گوید: دست‌آفریده‌ها عنوان مجموعه فیلم‌های مستندی است که به موضوع هنرهای صناعی می‌پردازد. مجموعه‌ای که تمام اجزای آن رنگ و بوی ایرانی می‌دهد و مملو از فرهنگ، هنر و خلاقیت ذهنی است. فصل سوم مجموعه مستند دست‌آفریده‌ها در گروه خانواده شبکه دو تولید شده و از این شبکه پخش می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: نام مجموعه دست‌آفریده‌ها، 10سال پیش با همفکری با دکتر محمدرضا جعفری‌جلوه برای سری اول انتخاب شد. دست‌آفریده‌ها عنوانی بود که در دوره هخامنشیان به هنرمندان صنایع‌دستی اطلاق می‌شد کسانی که با دست خود هنر می‌آفریدند. هدف من در این انتخاب ثبت و ضبط اثر هنرمندانی بود که با نفس خود و حضور خود با خلاقیت‌های تجربی و آکادمیک خود، ذهنیت زیبای‌شان را به نمایش می‌گذاشتند و این هنر دست را برای نسل امروز و فردا به امانت می‌گذاشتند. ما در تولید این مجموعه، برشی عرضی به نگاه و تجربه هنرمند در دست‌آفریده‌اش می‌کنیم و این‌که او چگونه به این بافت زیبا و به این معنای متفاوت در اثر خود رسیده است.
بهره بردن از تنوع ساختار
وی در پاسخ به این سوال که تا امروز مستندهایی با این محوریت تهیه شده‌است اما مجموعه مستند شما چه تفاوت‌هایی با دیگر آثار دارد تا بتوانید مخاطبان را جذب کند، توضیح می‌دهد: مجموعه فیلم‌های مستند دست‌آفریده‌ها در سری اول و دوم، توانست مخاطب امروز خود را پیدا کند. شاید بتوان گفت میزان تکرار پخش این مجموعه تا به امروز به قدری بوده که کمتر کسی هست که شاید یک یا دو قسمت این مجموعه را ندیده‌باشد. این مجموعه به دلیل تنوع نگاه در ارائه ساختار، برای مخاطب جذاب است. مخاطب هر شب یک هنرمند صنایع‌دستی را از طریق نگاه یک فیلمساز در یک قالب نو اجرایی می‌بیند و لذت می‌برد. تفاوت کار را در تنوع ساختار ارائه شده، می‌دانم. سماواتی‌یار درباره این‌که در هنر دست صنایع‌دستی‌مان چه حرف‌های ناگفته‌ای وجود دارد که می‌توان زد و آیا این موضوع باز هم جای کار دارد که شما ادامه این مجموعه را بسازید، بیان می‌کند: ما در ایران حدود ۲۶۵ رشته زنده صنایع‌دستی داریم که متاسفانه به دلیل بی توجهی در راستای ترویج و توسعه آن، سالانه تعدادی از آن از بین می‌رود و به فراموشی سپرده می‌شود. مجموعه دست‌آفریده‌ها در سه دوره تولید خود تا به امروز ۸۰ فیلم مستند تولید کرده که این عدد شاید در نگاه رسانه‌ای تولید قابل توجهی است اما با توجه به داشته‌های ما در صنایع‌دستی کشور اندک است.
هویت ایرانی - اسلامی
وی می‌افزاید: صنایع‌دستی ما هویت ایرانی-اسلامی و شرقی ماست. پیرو فرمایش رهبر معظم انقلاب که می‌فرمایند: «صنایع‌دستی را جدی بگیرید.» اگر صنایع‌دستی ما تا به امروز جدی گرفته شده‌بود، مشکل بیکاری و اشتغال حل می‌شد. در صنایع‌دستی با مبلغی اندک امکان ایجاد یک شغل سالم و آبرومند وجود دارد. صنایع‌دستی ما کاملا با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی منطبق است. هنرمند صنایع‌دستی ما با روزی حلال و با گفتن ذکر و توکل به خدا، اثر خود را برای امروز و فردای ایران جاودانه می‌کند. سری چهارم مجموعه دست‌آفریده‌ها با موضوع (دست‌بافته‌های عشایری ) در ۲۳ استان کشور در مرحله پیش از تولید است. که این مجموعه با مشاوره محتوایی دکتر اربابی، دکتر افشار، دکتر شریف‌زاده و خانم دکتر رویایی و ترکمانیان در دست انجام است.
این تهیه کننده در پاسخ به این پرسش که در فصل سوم مستند دست‌آفریده‌ها به چه موضوعاتی می پردازید؟ عنوان می‌کند: مجموعه فیلم‌های مستند دست‌آفریده‌ها در سه دوره تا به امروز تولید شده‌است. اهداف سری اول و دوم این مجموعه، موضوع هنرمندانی که نشان مهر اصالت دارند. همچنین خانواده مولد است و اما سری سوم که در حال حاضر در مرحله پس از تولید است و در مرحله تدوین و صداگذاری و اصلاح رنگ است به موضوع معاصرسازی هنرهای صناعی می‌پردازد.در سری سوم ما به موضوع نوگرایی در فرم و محتوای آثار ارائه شده می‌پردازیم. همچنین در این فصل هنرمندان نوگرا موضوع اصلی مجموعه فیلم‌ها هستند. هنرمندانی که تجربه نسل گذشته را لمس کرده و با دانش و زبان تصویری امروز خود گفتمان جدیدی را در قالبی نو با بیانی متفاوت ارائه کردند. وی درباره این‌که برای انتخاب فیلمسازان چه معیارهایی داشتید، تصریح می‌کند: مجموعه فیلم‌های مستند دست‌آفریده‌ها در سری سوم در ۳۰ قسمت ۲۰ دقیقه‌ای با فرمت ویدئو در قالب مستند در گونه های مختلف آن با حضور ۱۶ فیلمساز در سه استان ( تهران، البرز و اراک) طراحی و تولید شد. من نمونه کارهای قبلی آنها را دیده‌بودم. مجموعه دست‌آفریده‌ها در سری سوم در گونه‌های مختلف مستند( داستانی، روایی، شاعرانه، محض، بازسازی و گفت‌وگو محور) طراحی شده و هرفیلمسازی روایت خود را از موضوع ارائه داده‌است. ترکیبی از فیلمسازان سه دهه، از دهه ۴۰ تا دهه۶۰ در کنار هم، سری جدید را روایت کردند.
هر قسمت با یک هنرمند
داوود سماواتی‌یار درباره این‌که آیا این مستند می‌تواند در جذب مخاطب موفق باشد یا نه، توضیح می‌دهد: مجموعه فیلم‌های دست‌آفریده‌ها در تولید سری اول و دوم خود به دلیل تنوع نگاه در فرم و محتوای ارائه شده، توانست در زمان پخش خود مخاطب عام و خاص را با خود همراه کند. این تنوع نگاه در سری سوم هم به گونه‌ای است که هر دو طیف مخاطب (عام و خاص) را خواهدداشت. در سری سوم مرضیه ترکمانیان، مشاور محتوایی مجموعه بود که خود از هنرمندان نوگرا در حوزه سرامیک است. او با دقت این ۳۰ هنرمند را انتخاب کرد و نظارت دقیقی در زمان پژوهش و نگارش سناریو داشت. مخاطب امروز تشنه اطلاعات محتوایی جدید در زمینه هنرهای دستی است؛ هنرمندانی که خود هرکدام یک رسانه داخلی و بین‌المللی هستند. در هر فیلم، مخاطب با یک هنرمند صنایع‌دستی در یک قالب نو همراه با اثرش آشنا می‌شود. ضمن این‌که موسیقی مناسب و محتوایی قابل فهم پخش خواهدشد. این مجموعه را سیدمحمود موسوی‌نژاد طراحی، ترکیب صدا و صداگذاری به عهده دارد و پس از آن اصلاح رنگ می‌شود. مخاطب با تصویر، نور و صدای مناسب به تماشای کار خواهد نشست. در حال حاضر این مجموعه را ۱۱ نفر تدوین کردند و خوشنویسی این مجموعه را سلیمان میری انجام داده و آنونس و طراحی تیتراژ مجموعه به عهده فرهاد فرهنگ بوده است.
انتخاب نام چگونه صورت گرفت؟
ثبت و ضبط آثار هنرمندان با خلاقیت‌های تجربی و آکادمیک
تفاوت فصل سوم با دیگر فصل‌های قبلی؟
تنوع نگاه در ارائه ساختار در قالب اجرایی نو
چند فیلم مستند از این مجموعه تولید شد؟
تولید 80 فیلم مستند که در 3 فصل جمع‌آوری شده است
فاطمه عودباشی - دبیر گروه رسانه
وی ادامه می‌دهد: نام مجموعه دست‌آفریده‌ها، 10سال پیش با همفکری با دکتر محمدرضا جعفری‌جلوه برای سری اول انتخاب شد. دست‌آفریده‌ها عنوانی بود که در دوره هخامنشیان به هنرمندان صنایع‌دستی اطلاق می‌شد کسانی که با دست خود هنر می‌آفریدند. هدف من در این انتخاب ثبت و ضبط اثر هنرمندانی بود که با نفس خود و حضور خود با خلاقیت‌های تجربی و آکادمیک خود، ذهنیت زیبای‌شان را به نمایش می‌گذاشتند و این هنر دست را برای نسل امروز و فردا به امانت می‌گذاشتند. ما در تولید این مجموعه، برشی عرضی به نگاه و تجربه هنرمند در دست‌آفریده‌اش می‌کنیم و این‌که او چگونه به این بافت زیبا و به این معنای متفاوت در اثر خود رسیده است.
بهره بردن از تنوع ساختار
وی در پاسخ به این سوال که تا امروز مستندهایی با این محوریت تهیه شده‌است اما مجموعه مستند شما چه تفاوت‌هایی با دیگر آثار دارد تا بتوانید مخاطبان را جذب کند، توضیح می‌دهد: مجموعه فیلم‌های مستند دست‌آفریده‌ها در سری اول و دوم، توانست مخاطب امروز خود را پیدا کند. شاید بتوان گفت میزان تکرار پخش این مجموعه تا به امروز به قدری بوده که کمتر کسی هست که شاید یک یا دو قسمت این مجموعه را ندیده‌باشد. این مجموعه به دلیل تنوع نگاه در ارائه ساختار، برای مخاطب جذاب است. مخاطب هر شب یک هنرمند صنایع‌دستی را از طریق نگاه یک فیلمساز در یک قالب نو اجرایی می‌بیند و لذت می‌برد. تفاوت کار را در تنوع ساختار ارائه شده، می‌دانم. سماواتی‌یار درباره این‌که در هنر دست صنایع‌دستی‌مان چه حرف‌های ناگفته‌ای وجود دارد که می‌توان زد و آیا این موضوع باز هم جای کار دارد که شما ادامه این مجموعه را بسازید، بیان می‌کند: ما در ایران حدود ۲۶۵ رشته زنده صنایع‌دستی داریم که متاسفانه به دلیل بی توجهی در راستای ترویج و توسعه آن، سالانه تعدادی از آن از بین می‌رود و به فراموشی سپرده می‌شود. مجموعه دست‌آفریده‌ها در سه دوره تولید خود تا به امروز ۸۰ فیلم مستند تولید کرده که این عدد شاید در نگاه رسانه‌ای تولید قابل توجهی است اما با توجه به داشته‌های ما در صنایع‌دستی کشور اندک است.
هویت ایرانی - اسلامی
وی می‌افزاید: صنایع‌دستی ما هویت ایرانی-اسلامی و شرقی ماست. پیرو فرمایش رهبر معظم انقلاب که می‌فرمایند: «صنایع‌دستی را جدی بگیرید.» اگر صنایع‌دستی ما تا به امروز جدی گرفته شده‌بود، مشکل بیکاری و اشتغال حل می‌شد. در صنایع‌دستی با مبلغی اندک امکان ایجاد یک شغل سالم و آبرومند وجود دارد. صنایع‌دستی ما کاملا با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی منطبق است. هنرمند صنایع‌دستی ما با روزی حلال و با گفتن ذکر و توکل به خدا، اثر خود را برای امروز و فردای ایران جاودانه می‌کند. سری چهارم مجموعه دست‌آفریده‌ها با موضوع (دست‌بافته‌های عشایری ) در ۲۳ استان کشور در مرحله پیش از تولید است. که این مجموعه با مشاوره محتوایی دکتر اربابی، دکتر افشار، دکتر شریف‌زاده و خانم دکتر رویایی و ترکمانیان در دست انجام است.
این تهیه کننده در پاسخ به این پرسش که در فصل سوم مستند دست‌آفریده‌ها به چه موضوعاتی می پردازید؟ عنوان می‌کند: مجموعه فیلم‌های مستند دست‌آفریده‌ها در سه دوره تا به امروز تولید شده‌است. اهداف سری اول و دوم این مجموعه، موضوع هنرمندانی که نشان مهر اصالت دارند. همچنین خانواده مولد است و اما سری سوم که در حال حاضر در مرحله پس از تولید است و در مرحله تدوین و صداگذاری و اصلاح رنگ است به موضوع معاصرسازی هنرهای صناعی می‌پردازد.در سری سوم ما به موضوع نوگرایی در فرم و محتوای آثار ارائه شده می‌پردازیم. همچنین در این فصل هنرمندان نوگرا موضوع اصلی مجموعه فیلم‌ها هستند. هنرمندانی که تجربه نسل گذشته را لمس کرده و با دانش و زبان تصویری امروز خود گفتمان جدیدی را در قالبی نو با بیانی متفاوت ارائه کردند. وی درباره این‌که برای انتخاب فیلمسازان چه معیارهایی داشتید، تصریح می‌کند: مجموعه فیلم‌های مستند دست‌آفریده‌ها در سری سوم در ۳۰ قسمت ۲۰ دقیقه‌ای با فرمت ویدئو در قالب مستند در گونه های مختلف آن با حضور ۱۶ فیلمساز در سه استان ( تهران، البرز و اراک) طراحی و تولید شد. من نمونه کارهای قبلی آنها را دیده‌بودم. مجموعه دست‌آفریده‌ها در سری سوم در گونه‌های مختلف مستند( داستانی، روایی، شاعرانه، محض، بازسازی و گفت‌وگو محور) طراحی شده و هرفیلمسازی روایت خود را از موضوع ارائه داده‌است. ترکیبی از فیلمسازان سه دهه، از دهه ۴۰ تا دهه۶۰ در کنار هم، سری جدید را روایت کردند.
هر قسمت با یک هنرمند
داوود سماواتی‌یار درباره این‌که آیا این مستند می‌تواند در جذب مخاطب موفق باشد یا نه، توضیح می‌دهد: مجموعه فیلم‌های دست‌آفریده‌ها در تولید سری اول و دوم خود به دلیل تنوع نگاه در فرم و محتوای ارائه شده، توانست در زمان پخش خود مخاطب عام و خاص را با خود همراه کند. این تنوع نگاه در سری سوم هم به گونه‌ای است که هر دو طیف مخاطب (عام و خاص) را خواهدداشت. در سری سوم مرضیه ترکمانیان، مشاور محتوایی مجموعه بود که خود از هنرمندان نوگرا در حوزه سرامیک است. او با دقت این ۳۰ هنرمند را انتخاب کرد و نظارت دقیقی در زمان پژوهش و نگارش سناریو داشت. مخاطب امروز تشنه اطلاعات محتوایی جدید در زمینه هنرهای دستی است؛ هنرمندانی که خود هرکدام یک رسانه داخلی و بین‌المللی هستند. در هر فیلم، مخاطب با یک هنرمند صنایع‌دستی در یک قالب نو همراه با اثرش آشنا می‌شود. ضمن این‌که موسیقی مناسب و محتوایی قابل فهم پخش خواهدشد. این مجموعه را سیدمحمود موسوی‌نژاد طراحی، ترکیب صدا و صداگذاری به عهده دارد و پس از آن اصلاح رنگ می‌شود. مخاطب با تصویر، نور و صدای مناسب به تماشای کار خواهد نشست. در حال حاضر این مجموعه را ۱۱ نفر تدوین کردند و خوشنویسی این مجموعه را سلیمان میری انجام داده و آنونس و طراحی تیتراژ مجموعه به عهده فرهاد فرهنگ بوده است.
انتخاب نام چگونه صورت گرفت؟
ثبت و ضبط آثار هنرمندان با خلاقیت‌های تجربی و آکادمیک
تفاوت فصل سوم با دیگر فصل‌های قبلی؟
تنوع نگاه در ارائه ساختار در قالب اجرایی نو
چند فیلم مستند از این مجموعه تولید شد؟
تولید 80 فیلم مستند که در 3 فصل جمع‌آوری شده است
فاطمه عودباشی - دبیر گروه رسانه
