یادداشت
اسپانیایی‌زبان‌ها مخاطب «شاهنامه» می‌شوند
حالا دیگر یک میلیارد نفر در جهان می‌توانند شاهنامه فردوسی را بخوانند. بعد از هشت سال کار مدام و دقیق دکتر بئاتریس سلاس، استاد دانشگاه و مترجم، نخستین ترجمه اسپانیایی نسخه کامل شاهنامه فردوسی رونمایی شد تا جهان بتواند با فردوسی بزرگ و شاهکار او آشنا شود؛ با کتابی که بزرگ‌ترین کتاب اخلاق‌گرا و اثر اندیشمند خردگرای بزرگ ایرانی است و زمانی سروده که اروپا در قرون وسطی زندگی می‌کرده است.
شاهنامه فردوسی از بسیاری جهات کتاب بزرگی است؛ یکی از چند اثر حماسی باشکوه جهان. زبان فارسی را همچنان که حکیم توس اشاره کرده، زنده نگاه داشته و مهم‌تر این‌که شاهنامه بر فرهنگ جهان تأثیر گذار بوده است. مطالب فلسفی، اخلاقیات و عقل‌گرایی در شاهنامه فردوسی به اعلاترین درجه بروز کرده و به زیباترین و فاخرترین بیان، طرح شده است و قرن‌ها بعد از او فیلسوفان بزرگ جهان همین اندیشه‌ها را طرح کرده‌اند.
ارجاع می‌کنم به اظهارات دکتر بئاتریس سلاس، مترجم شاهنامه فردوسی که گفته‌اند: در هشت سالی که صرف ترجمه شاهنامه کرده‌ام، فهمیدم چقدر همه ما به ایرانی‌ها بدهکاریم. در آینده خواهیم دید چقدر انشعابات و ریشه‌های این کتاب در اقوام و فرهنگ‌های مختلف جهان پیدا خواهد شد. اهمیت ترجمه شاهنامه فردوسی به زبان اسپانیایی در این است که 20 کشور در جهان به زبان اسپانیایی صحبت می‌کنند. این زبان هم در سازمان ملل و هم ایالات متحده آمریکا، دومین زبان رسمی محسوب می‌شود و یک میلیارد نفر می‌توانند آن را بخوانند و حداقل 100هزار نفر پژوهشگران برتر جهانی حالا دسترسی به محتوای شاهنامه دارند و می‌توانند به درک درست‌تری از اندیشه‌های فردوسی و زیست ایرانیان دست پیدا کنند.
کاری که دکتر سلاس انجام داده، ترجمه یک رمان یا داستان نیست، او یکی از مهم‌ترین منظومه‌های حماسی جهان را در دسترس علاقه‌مندان قرار داده که نمونه‌اش در جهان انگشت‌شمار است. خود اسپانیایی‌ها حماسه‌ای دارند که فقط 1114 بیت است. شاهنامه اما بیش از 50 هزار بیت دارد و گذشته از ویژگی‌های زبانی، تاریخ را روایت می‌کند و یک کتاب حکیمانه و اخلاقی است. اسپانیایی‌زبان‌ها وقتی این کتاب را بخوانند، خواهند فهمید که چرا ایرانی‌ها این‌قدر اقتدار عمل دارند و غرور ، شخصیت و منش ایرانی‌ها از کجا می‌آید. دکتر سلاس از خانواده بسیار بزرگ و فرهیخته‌ای در ونزوئلا هستند. به چهار زبان زنده جهان تسلط دارند و در رشته جامعه‌شناسی دانشگاه سوربن پاریس تا مقطع دکتری تحصیل کرده‌اند. کار دکتر سلاس از چند بابت قابل توجه است؛ چون ترجمه شاهنامه به شعر اسپانیایی تقریبا ناممکن است، برای حفظ محتوای اثر آن را به نثر ترجمه ، به‌صورت داستان‌های مستقل ولی منسجم ارائه کرده و قابل فهم برای همه مخاطبان اسپانیایی زبان است. ایشان همه داستان‌ها را دقیق ذکر کرده و به این مظنور از همسرش برای درک و انتقال درست مفاهیم داستان‌های شاهنامه کمک گرفته و دکتر نازنین نوذری نیز همکار ایشان بوده است. توقع می‌رود وقتی چنین کار بزرگی صورت گرفته، مراسم رونمایی بزرگ و باشکوهی داشته باشد که همه مردم ایران از آن مطلع شوند؛ درست مانند یک رویداد ملی، چون یکی از بزرگ‌ترین مفاخر ادبی ایران، توسط یک خانم خارجی به جهان معرفی شده است. آن همه دشواری که برای ترجمه شاهنامه پشت سر گذاشته و زحمتی که به جان خریده به علاوه دستاورد بزرگی که داشته و اهمیت کاری که انجام داده، این توقع را ایجاد می‌کند که حتی توسط شخصیت‌های برجسته کشور، حتی دولتمردان تقدیر و اثرش به دقت معرفی شود. البته هنوز فرصت هست و امیدواریم این اتفاق بیفتد.
دکتر نجمه شبیری - استاد دانشگاه
ارجاع می‌کنم به اظهارات دکتر بئاتریس سلاس، مترجم شاهنامه فردوسی که گفته‌اند: در هشت سالی که صرف ترجمه شاهنامه کرده‌ام، فهمیدم چقدر همه ما به ایرانی‌ها بدهکاریم. در آینده خواهیم دید چقدر انشعابات و ریشه‌های این کتاب در اقوام و فرهنگ‌های مختلف جهان پیدا خواهد شد. اهمیت ترجمه شاهنامه فردوسی به زبان اسپانیایی در این است که 20 کشور در جهان به زبان اسپانیایی صحبت می‌کنند. این زبان هم در سازمان ملل و هم ایالات متحده آمریکا، دومین زبان رسمی محسوب می‌شود و یک میلیارد نفر می‌توانند آن را بخوانند و حداقل 100هزار نفر پژوهشگران برتر جهانی حالا دسترسی به محتوای شاهنامه دارند و می‌توانند به درک درست‌تری از اندیشه‌های فردوسی و زیست ایرانیان دست پیدا کنند.
کاری که دکتر سلاس انجام داده، ترجمه یک رمان یا داستان نیست، او یکی از مهم‌ترین منظومه‌های حماسی جهان را در دسترس علاقه‌مندان قرار داده که نمونه‌اش در جهان انگشت‌شمار است. خود اسپانیایی‌ها حماسه‌ای دارند که فقط 1114 بیت است. شاهنامه اما بیش از 50 هزار بیت دارد و گذشته از ویژگی‌های زبانی، تاریخ را روایت می‌کند و یک کتاب حکیمانه و اخلاقی است. اسپانیایی‌زبان‌ها وقتی این کتاب را بخوانند، خواهند فهمید که چرا ایرانی‌ها این‌قدر اقتدار عمل دارند و غرور ، شخصیت و منش ایرانی‌ها از کجا می‌آید. دکتر سلاس از خانواده بسیار بزرگ و فرهیخته‌ای در ونزوئلا هستند. به چهار زبان زنده جهان تسلط دارند و در رشته جامعه‌شناسی دانشگاه سوربن پاریس تا مقطع دکتری تحصیل کرده‌اند. کار دکتر سلاس از چند بابت قابل توجه است؛ چون ترجمه شاهنامه به شعر اسپانیایی تقریبا ناممکن است، برای حفظ محتوای اثر آن را به نثر ترجمه ، به‌صورت داستان‌های مستقل ولی منسجم ارائه کرده و قابل فهم برای همه مخاطبان اسپانیایی زبان است. ایشان همه داستان‌ها را دقیق ذکر کرده و به این مظنور از همسرش برای درک و انتقال درست مفاهیم داستان‌های شاهنامه کمک گرفته و دکتر نازنین نوذری نیز همکار ایشان بوده است. توقع می‌رود وقتی چنین کار بزرگی صورت گرفته، مراسم رونمایی بزرگ و باشکوهی داشته باشد که همه مردم ایران از آن مطلع شوند؛ درست مانند یک رویداد ملی، چون یکی از بزرگ‌ترین مفاخر ادبی ایران، توسط یک خانم خارجی به جهان معرفی شده است. آن همه دشواری که برای ترجمه شاهنامه پشت سر گذاشته و زحمتی که به جان خریده به علاوه دستاورد بزرگی که داشته و اهمیت کاری که انجام داده، این توقع را ایجاد می‌کند که حتی توسط شخصیت‌های برجسته کشور، حتی دولتمردان تقدیر و اثرش به دقت معرفی شود. البته هنوز فرصت هست و امیدواریم این اتفاق بیفتد.
دکتر نجمه شبیری - استاد دانشگاه
