«جام‌جم» از جزئیات افزایش مستمری تامین اجتماعی گزارش می‌دهد
حداقل و حداکثر افزایش حقوق بازنشستگان
مستمری بازنشستگان تامین اجتماعی دارای سطوح مختلفی است. در نتیجه همه بازنشستگان تامین اجتماعی به یک میزان مستمری دریافت نمی‌کنند. میزان این مستمری بر‌اساس میزان حق بیمه‌ای که در زمان اشتغال پرداخت شده باشد، تعیین می‌شود. از آنجا که 30درصد از دستمزد ماهانه دوران اشتغال به‌عنوان حق بیمه کسر می‌شود و حقوق همه کارگران هم به یک میزان نیست در نتیجه حق بیمه کارگران هم متفاوت است.
کارگری که پنج میلیون تومان دستمزد دریافت می‌کند بر‌مبنای 30درصد، یک میلیون و 500هزار تومان حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی می‌پردازد و کارگر دیگری که ماهانه 10میلیون تومان دستمزد دریافت می‌کند، سه میلیون تومان. به همین ترتیب فردی که بیشتر حق بیمه پرداخت کند در دوران بازنشستگی هم مستمری بیشتری دریافت می‌کند تا «قاعده عدالت» جاری شود. در نتیجه مستمری بازنشستگان در دو سطح تعیین می‌شود: حداقل‌بگیران و بالاتر از حداقل‌بگیران (سایر سطوح). از طرفی به‌دلیل این‌که در قانون تامین اجتماعی بین مستمری بازنشستگان و دستمزد کارگران ارتباط مستقیم وجود دارد، رسم رایج می‌گوید پس از تعیین میزان افزایش دستمزد،
آن را به مستمری بازنشستگان تسری می‌دهند. در نتیجه اگر کارگران حداقلی‌بگیر، 30درصد افزایش دستمزد داشته باشند، بازنشستگان حداقلی‌بگیر هم 30درصد افزایش مستمری دارند.
نقض مصوبه شورای عالی کار
با توجه به این‌که شورای عالی کار که هر‌ساله میزان افزایش دستمزد کارگران را تعیین می‌کند، افزایش امسال را برای حداقل‌بگیران 57درصد و برای سایر سطوح 38درصد به اضافه 515هزار تومان در نظر گرفته، انتظار می‌رفت که همین میزان افزایش برای بازنشستگان هم در نظر گرفته شود.
از آنجا که مستمری بازنشستگان تامین اجتماعی، بنابر پیشنهاد این سازمان، به هیات دولت فرستاده می‌شود و این پیشنهاد هم عینا بر‌اساس مصوبه شورای عالی کار در مورد دستمزد کارگران است، برای امسال هم این تصور وجود داشت که مصوبه شورای عالی کار عینا در دولت تصویب شود. با این حال، دولت به شرط این‌که مستمری هیچ بازنشسته‌ای در سال جاری از پنج میلیون و 580هزار تومان کمتر نباشد، افزایش حدود 57درصدی مستمری بازنشستگان حداقلی‌بگیر را تایید و افزایش 38درصد به اضافه 515هزار تومان برای سایر بازنشستگان را رد کرد. هیات دولت در مصوبه نهایی خود در مورد افزایش مستمری بازنشستگان، مصوب کرد که بازنشستگان تامین اجتماعی (سایر سطوح) به‌جای 38درصد به اضافه 515هزار تومان، 10درصد به اضافه 650هزار تومان افزایش مستمری داشته باشند.
دلیل دولت برای افزایش 10درصدی استدلال دولت برای تعیین مستمری برخلاف مصوبه شورای عالی کار، تطابق میزان افزایش مستمری با میزان 10درصدی افزایش حقوق شاغلان و بازنشستگان دولتی است. این در شرایطی است که بازنشستگان تامین اجتماعی می‌گویند، سازمان تامین اجتماعی، دستگاه دولتی محسوب نمی‌شود و بودجه‌بگیر نیست تا دولت برای تعیین میزان افزایش مستمری بازنشستگان آن تصمیم‌گیری کند.
بنابراین دیدگاه، دولت صرفا باید مصوبه شورای عالی کار در مورد افزایش دستمزد را که به عنوان پیشنهاد افزایش مستمری از سوی سازمان تامین اجتماعی پیشنهاد می‌شود را تصویب و در آن دخل و تصرف نکند. به هر صورت، دولت افزایش 10درصدی را ابلاغ کرد.
از آنجا که دولت ابلاغ کرده هیچ بازنشسته‌ای نباید از پنج میلیون و 580هزار تومان کمتر مستمری دریافت کند، بازنشسته‌ای که سال گذشته سه میلیون و 500هزار تومان مستمری دریافت می‌کرد باید علاوه بر 57درصد، 2درصد دیگر هم افزایش مستمری داشته باشد تا دریافتی‌اش به کف مستمری مصوب دولت برسد. در نتیجه بیشترین میزان افزایش که شامل حال کمترین مستمری برای بازنشستگان دارای 30سال سابقه بیمه‌پردازی می‌شود، 59درصد است. در نتیجه سایر بازنشستگان هم بین 10تا 59درصد افزایش مستمری را تجربه خواهند کرد. با این حال اعتراض بازنشستگان به در‌نظر گرفتن 10درصد افزایش و نادیده گرفتن مصوبه شورای عالی کار، پابرجاست.
ضرورت اعمال ماده 96
حسن صادقی، رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری با اشاره به لزوم هماهنگی مستمری با الزام‌های قانونی به جام‌جم، گفت: «بر‌اساس ماده 96، سازمان تامین اجتماعی مکلف است، میزان کلیه مستمری‌ها را در فواصل زمانی که حداکثر از سالی یک بار کمتر نباشد، با توجه به افزایش هزینه زندگی با تصویب هیأت وزیران به همان نسبت افزایش دهد.»
وی افزود: «بر این اساس، چارچوب، افزایش مستمری «هزینه‌های زندگی» است. هزینه‌های زندگی هم بر‌اساس سهم تورم و تغییرات قیمت‌ها قابل احصاء و لحاظ ساختن تورم ضروی است. بنابراین پایه‌ای‌ترین میزان افزایش، تورم انتهای سال 1400 است. از آنجا که در پایان سال تورم 40.2درصد اعلام شد، میزان افزایش حقوق هم نمی‌تواند کمتر از این میزان باشد.»
صادقی با بیان این‌که قانون تامین اجتماعی، دست سازمان را برای بیش از یک نوبت افزایش مستمری در سال باز گذاشته است، گفت: «با این حال یک نوبت افزایش هم نباید از معیار هزینه‌های زندگی کمتر باشد و با تورم انتهای سال گذشته تطابقی نداشته باشد.»
به نظر می‌رسد که حل مشکل بازنشستگان بر سر تطابق مستمری با هزینه‌های زندگی باید از طریق گفت‌وگو در سازمان تامین اجتماعی حل شود؛ چرا که نمایندگان کارگر، کارفرما و دولت در هیات امنای این نهاد حضور دارند. در سال‌های گذشته هم همین روال حاکم بود و حول این مساله توافق می‌شد.
پیام عابدی - گروه اقتصاد
آن را به مستمری بازنشستگان تسری می‌دهند. در نتیجه اگر کارگران حداقلی‌بگیر، 30درصد افزایش دستمزد داشته باشند، بازنشستگان حداقلی‌بگیر هم 30درصد افزایش مستمری دارند.
نقض مصوبه شورای عالی کار
با توجه به این‌که شورای عالی کار که هر‌ساله میزان افزایش دستمزد کارگران را تعیین می‌کند، افزایش امسال را برای حداقل‌بگیران 57درصد و برای سایر سطوح 38درصد به اضافه 515هزار تومان در نظر گرفته، انتظار می‌رفت که همین میزان افزایش برای بازنشستگان هم در نظر گرفته شود.
از آنجا که مستمری بازنشستگان تامین اجتماعی، بنابر پیشنهاد این سازمان، به هیات دولت فرستاده می‌شود و این پیشنهاد هم عینا بر‌اساس مصوبه شورای عالی کار در مورد دستمزد کارگران است، برای امسال هم این تصور وجود داشت که مصوبه شورای عالی کار عینا در دولت تصویب شود. با این حال، دولت به شرط این‌که مستمری هیچ بازنشسته‌ای در سال جاری از پنج میلیون و 580هزار تومان کمتر نباشد، افزایش حدود 57درصدی مستمری بازنشستگان حداقلی‌بگیر را تایید و افزایش 38درصد به اضافه 515هزار تومان برای سایر بازنشستگان را رد کرد. هیات دولت در مصوبه نهایی خود در مورد افزایش مستمری بازنشستگان، مصوب کرد که بازنشستگان تامین اجتماعی (سایر سطوح) به‌جای 38درصد به اضافه 515هزار تومان، 10درصد به اضافه 650هزار تومان افزایش مستمری داشته باشند.
دلیل دولت برای افزایش 10درصدی استدلال دولت برای تعیین مستمری برخلاف مصوبه شورای عالی کار، تطابق میزان افزایش مستمری با میزان 10درصدی افزایش حقوق شاغلان و بازنشستگان دولتی است. این در شرایطی است که بازنشستگان تامین اجتماعی می‌گویند، سازمان تامین اجتماعی، دستگاه دولتی محسوب نمی‌شود و بودجه‌بگیر نیست تا دولت برای تعیین میزان افزایش مستمری بازنشستگان آن تصمیم‌گیری کند.
بنابراین دیدگاه، دولت صرفا باید مصوبه شورای عالی کار در مورد افزایش دستمزد را که به عنوان پیشنهاد افزایش مستمری از سوی سازمان تامین اجتماعی پیشنهاد می‌شود را تصویب و در آن دخل و تصرف نکند. به هر صورت، دولت افزایش 10درصدی را ابلاغ کرد.
از آنجا که دولت ابلاغ کرده هیچ بازنشسته‌ای نباید از پنج میلیون و 580هزار تومان کمتر مستمری دریافت کند، بازنشسته‌ای که سال گذشته سه میلیون و 500هزار تومان مستمری دریافت می‌کرد باید علاوه بر 57درصد، 2درصد دیگر هم افزایش مستمری داشته باشد تا دریافتی‌اش به کف مستمری مصوب دولت برسد. در نتیجه بیشترین میزان افزایش که شامل حال کمترین مستمری برای بازنشستگان دارای 30سال سابقه بیمه‌پردازی می‌شود، 59درصد است. در نتیجه سایر بازنشستگان هم بین 10تا 59درصد افزایش مستمری را تجربه خواهند کرد. با این حال اعتراض بازنشستگان به در‌نظر گرفتن 10درصد افزایش و نادیده گرفتن مصوبه شورای عالی کار، پابرجاست.
ضرورت اعمال ماده 96
حسن صادقی، رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری با اشاره به لزوم هماهنگی مستمری با الزام‌های قانونی به جام‌جم، گفت: «بر‌اساس ماده 96، سازمان تامین اجتماعی مکلف است، میزان کلیه مستمری‌ها را در فواصل زمانی که حداکثر از سالی یک بار کمتر نباشد، با توجه به افزایش هزینه زندگی با تصویب هیأت وزیران به همان نسبت افزایش دهد.»
وی افزود: «بر این اساس، چارچوب، افزایش مستمری «هزینه‌های زندگی» است. هزینه‌های زندگی هم بر‌اساس سهم تورم و تغییرات قیمت‌ها قابل احصاء و لحاظ ساختن تورم ضروی است. بنابراین پایه‌ای‌ترین میزان افزایش، تورم انتهای سال 1400 است. از آنجا که در پایان سال تورم 40.2درصد اعلام شد، میزان افزایش حقوق هم نمی‌تواند کمتر از این میزان باشد.»
صادقی با بیان این‌که قانون تامین اجتماعی، دست سازمان را برای بیش از یک نوبت افزایش مستمری در سال باز گذاشته است، گفت: «با این حال یک نوبت افزایش هم نباید از معیار هزینه‌های زندگی کمتر باشد و با تورم انتهای سال گذشته تطابقی نداشته باشد.»
به نظر می‌رسد که حل مشکل بازنشستگان بر سر تطابق مستمری با هزینه‌های زندگی باید از طریق گفت‌وگو در سازمان تامین اجتماعی حل شود؛ چرا که نمایندگان کارگر، کارفرما و دولت در هیات امنای این نهاد حضور دارند. در سال‌های گذشته هم همین روال حاکم بود و حول این مساله توافق می‌شد.
پیام عابدی - گروه اقتصاد
