بزرگِ اروپا از پا می‌افتد!

بزرگِ اروپا از پا می‌افتد!

پنج ماه است که اروپا در برزخ انرژی است. کسی نمی‌داند قرار است عاقبت جنگ روسیه و اوکراین، اهالی این قاره را به چه سرنوشتی دچار کند اما همه متفق‌القول می‌گویند بزرگ‌ترین بحران انرژی قاره‌سبز به‌زودی این منطقه را در سرما و خاموشی فرو خواهد برد.سیاستمداران این قاره، طی چند ماهه گذشته اعداد را به نظاره نشسته و لب می‌گزند که چرا تا این حد به روسیه و نفت و گاز آن وابسته شده‌اند. آمارها به‌خوبی گویای این واقعیت است که اتحادیه، زیر نفوذ وحشتناک روس‌ها زمستان سختی در پیش دارد. 40درصد نیازهای گازی این قاره توسط روسیه تامین می‌شود و این جدای از سهم 25درصدی روسیه در بازار نفت اروپاست. اوضاع زمانی بحرانی‌تر می‌شود که با سهم 50درصد روس‌ها در تامین زغال‌سنگ اروپا مواجه شویم؛ چیزی شبیه یک خودکشی دسته‌جمعی!

غربی‌ها می‌دانستند بخش اعظمی از درآمدهای روسیه وابسته به آنهاست. پس از آن‌که نیروی نظامی این کشور وارد خاک اوکراین شد ابتدا در موضع تحریم‌کننده، به مسکو پیام دادند اگر از موضع خود عقب نکشد تحریم‌ها روبه‌روی آنها به صف می‌شوند. پوتین اما توجهی نکرد و آمریکا و انگلستان تحریم نفت را کلید زدند. کشورهای دیگر اروپایی هم منتظر ماندند تا ابتدا واکنش کرملین را ببینند و بعد تصمیم بگیرند که به این تحریم‌ها ملحق شوند یا خیر.
روس‌ها به تحریم‌ها بی‌توجه بودند و به مرور، کشورهای دیگر به تحریم خرید نفت پیوستند اما دردآورترین بخش ماجرا تحریم خرید گاز از روسیه بود. هر دو طرف معادله می‌دانند این جنگ یک بحران اقتصادی برای هر دو طرف رقم می‌زند اما نمی‌خواهند به‌عنوان بزدل این جنگ شناخته شوند.
 آلمان در وضعیتی بدتر
روس‌ها زودتر دست به کار شدند و بخشی از جریان گاز را قطع کردند. واکنش اروپایی‌ها هم چیزی نبود جز سوزاندن زغال‌سنگ برای تولید برق. آلمان، فرانسه و ایتالیا که متعهد شده‌اند به حمایت از پروژه‌های سوخت فسیلی خارج از کشور پایان دهند، اکنون اعلام کرده‌اند آن برنامه کنسل شده زیرا برای غلبه بر بحران انرژی، زغال‌سنگ پاسخی موقت به نیازهای انرژی این کشور است.
اولاف شولتز، صدراعظم آلمان در گفت‌وگو با خبرنگاران در اجلاس G7 گفت: «آینده در گاز نیست» اما در کوتاه‌مدت، گاز ضروری خواهد بود. هابک، وزیر اقتصاد این کشور هم گفته روسیه با کاهش صادرات گاز به آلمان می‌خواهد کشورمان را در نارضایتی و آشفتگی غرق کند.اختلال صادرات گاز روسیه، بیش از همه روی آلمان تاثیر گذاشته است زیرا این کشور برای تقریبا یک‌سوم گاز طبیعی، زغال‌سنگ و نفتی را که می‌سوزاند، از روسیه می‌خرد. آمارهایی که دولت آلمان و نهادهای دیگر ارائه می‌دهند به حدی هراس‌انگیز است که پیش‌بینی می‌شود تنها درصورت قطع گاز، برلین درشش‌ماه دوم سال 2020 حدود 200میلیارد یورو خسارت می‌خورد.آلمان برای مقابله با این وضعیت، قانون اضطراری را در پارلمان تصویب کرد تا برخی از نیروگاه‌های زغال‌سنگ خود را برای حمایت از تولید برق، به همراه اقداماتی برای تقویت گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر و افزایش واردات LNG از کشورهایی مانند آرژانتین دوباره فعال کند.
 بازگشت به زغال‌سنگ
هابک این ابزار مدیریت بحران کوتاه‌مدت را «دردناک اما ضروری» می‌داند که چاره‌ای جز پیاده‌سازی آن نیست. در آلمان همه بسیج شده‌اند تا هرطور شده از این بحران عبور کنند حتی اگر اعتراضات به استفاده مجدد زغال‌سنگ در نیروگاه‌ها بیشتر شود. حتی گزینه استفاده از انرژی هسته‌ای هم وجود ندارد زیرا سه نیروگاه از شش نیروگاه هسته‌ای آلمان با دستور دولت، سال پیش تعطیل شد. 
قبل از جنگ اوکراین، آلمان برنامه‌ریزی کرده بود تا زغال‌سنگ را تا سال 2030 حذف کند اما اقدام این کشور برای استفاده مجدد از زغال‌سنگ خشم فعالان محیط زیست را برانگیخته است. آنها معتقدند بازگشت احتمالی به زغال‌سنگ، آلمان را در خطر ازدست‌دادن حتی ابتدایی‌ترین اهداف آب‌وهوایی خود قرار می‌دهد.
 آتش زیر خاکستر
فارین پالیسی دراین‌باره گزارش داده است اوضاع در آلمان بسیار بحرانی است: «درد این بحران به‌وضوح در آلمان احساس می‌شود. برلین مجبور شده به راهکارهایی مانند ابلاغ دستورالعمل صرفه‌جویی در مصرف انرژی، جیره‌بندی آب‌گرم و بستن استخرها روی‌آورد.»هلیما کرافت، مدیرعامل RBC Capital Markets گفته است: اروپا ممکن است با نارضایتی زمستانی روبه‌رو شود. تعطیلی کارخانه‌ها و شرکت‌های صنعتی اتفاق بدی است که به نارضایتی‌های اجتماعی دامن می‌زند.
این موضوع از آنجا اهمیت پیدا می‌کند که به گفته رسانه‌های آلمانی، درصورت اجرای همه برنامه‌های دولت، هر خانواده آلمانی باید ماهانه 2000 یورو از درآمد خود را برای موضوع تامین انرژی کنار بگذارد؛ رقمی که در بدترین حالت خود حدود 700 یورو در ماه بود.درنهایت، فایننشال‌تایمز هم گزارش داده که شرکت آلمانی یونیپر، به‌طور رسمی از دولت درخواست یک بسته نجات کرده است. این درخواست می‌گوید دولت سهام این شرکت را خریداری کند تا خود آن را نجات دهد. 
کلاوس‌دیتر ماوباخ، مدیر عامل یونیپر هشدار داده خانوارها و صنایع آلمانی باید خود را برای موج عظیم افزایش قیمت انرژی آماده کنند.حالا دولت آلمان مانده است و بحرانی که هیچ راه کوتاه‌مدتی برای مدیریتش ندارد.

وحید حاجی‌پور - دبیر گروه اقتصاد