قصههایی که توسط سینماگران ایرانی خلق شدند
نوشتن با دوربین
اینکه سینماگران دست به قلم شوند، نه چیز غیرعادی و نامعمول است و نه عجیب که اساسا یکی از ابزار کار سینماگران، کلمه است. در جهان هم این موضوع، کمنظیر نیست. سینماگران ایرانی در این حوزه در طول همه این سالها فعال بودند اما غالب آثار مکتوب آنها در حوزه تخصصیشان بوده است. در این میان اما بودهاند سینماگرانی که جدا از جهان سینما، دل به ادبیات دادهاند و قصههایی خلق کردهاند، آثاری که شاید در مواجهه ابتدایی مخاطب بهدلیل شهرت آنها در سینما مورد اقبال قرار گرفتهاند اما با گذر زمان آثار منتشر شده آنقدر جانمایه درستی داشتند که در فضای ادبی هم ماندگار شوند. فهرست سینماگران در این حوزه بلندبالاست اما سعی کردیم در بسته کتاب امروز با در نظر گرفتن مؤلفه استقبال مخاطب و داشتن استانداردهای بالای ادبی، چند نمونه از این آثار را پیشنهاد کنیم.
مهرجویی شاید ادبیترین سینماگر ایرانی باشد. در کارنامه کارشاش چند رمان دیده شده و حتی از این موضوع هم که بگذریم، شاید رکورددار اقتباس ادبی در سینمای ایران باشد، از همان فیلم «گاو» گرفته که اقتباسی از کتاب «عزادارانبیل» است تا «هامون» که برداشتی از «ترس و لرز» کیگورد بود و «درخت گلابی» که برداشتی نعل به نعل از داستانی به همین نام از گلی ترقی است. رمان «در خرابات مغان» او هم روایتی است در قالب واقعگرایی مدرن؛ گونهای خانوادگی که به چالشهای بسیاری همچون دین، مذهب و فلسفه را پیچیده در مفهوم مهاجرت مطرح میکند.
جسدهای شیشهای مسعود کیمیایی
مسعود کیمیایی هم دلبسته ادبیات است واقتباس ادبی هم در سینمایش کم نبوده است. دفتر شعر منتشر کرده و نمایشگاه نقاشی او هم در سال گذشته حسابی خبرساز بود. رمان دو جلدی «جسدهای شیشهای» او اما یکی از آثاری است که به باور منتقدان ادبی هم بسیار خواندنی است. تم کار، همانی است که در سینمای کیمیایی هم دیده میشود. جسدهای شیشهای، قصه رفاقت است، آغشته به روایتی سیاسی و عاشقانه. قصه در پسزمینه حوادث مهمی که در دل تاریخ معاصر رخ داده، مانند گسترش حزب توده، برپایی محاکمه دکتر مصدق یا رخ دادن انقلاب اسلامی روایت میشود.
بعد از آن شب مرجان شیرمحمدی
مرجان شیرمحمدی را پیش از آن که یک سینماگر بخوانیم، باید یک نویسنده بدانیم. او البته که همسر بهروز افخمی است و داستانی از او با اقتباس افخمی تبدیل به فیلم موفق «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» شده است اما مرجان شیرمحمدی تا کنون پنج کتاب منتشر کرده که البته میدانیم موفقترینش مجموعه داستان «بعد از آن شب» است که در زمان انتشارش یعنی در سال 81 جوایز ادبی را هم به خود اختصاص داد. داستانهای کتاب بهنوعی روایت تنهایی انسان معاصرند، انسانهایی که مسأله ارتباط برایشان به مسالهای بغرنج تبدیل شده و تلاش برای برقراری رابطه و در ادامه شکست در این گمگشتگی وتنهایی را عمیقتر و سختتر کرده است.