با شروع فصل گرما و فعال شدن پشهها، واقعیتهایی درباره این حشره و راههای در امان ماندن از آنها را بررسی کردهایم
نیش میزنم، پس هستم!
با اینکه مطمئن نیستم کسی باشد که پشهها را دوست داشته باشد، شک ندارم تا سه چهار ماه پیشرو ناچاریم شب و روز خود را در کنار آنها بگذرانیم. واقعیت این است سابقه حضور پشهها روی زمین بسیار طولانیتر از ما انسانهاست. با پیشرفت علم، روشهای تازهای برای در امان ماندن از نیش پشهها ابداع شده است اما همچنان آنها سالانه جان بیش از ۷۰۰ هزار نفر را میگیرندو اگر بتوانند در مکانی تکثیر شوند احتمالا روزگارمان را سیاه میکنند. برخلاف تصور ما، پشهها خون ما را برای تفریح یا سیر شدن نمیمکند بلکه در واقع تمام پشههایی که نیشمان میزنند ماده هستند و به خون ما برای توانایی تخمگذاری و تولیدمثلشان نیاز دارند. با این حال با شناخت رفتارها و ویژگیهای این موجودات میشود تا حد امکان آنها از سوزش نیش آنها در امان ماند.
پشهها چطور ما را پیدا میکنند؟
برای اینکه پشهها شما را از بین خودروها، درختان پوسیده و دیگر اشیایی که مولد دیاکسیدکربن هستند تشخیص دهند به رنگ لباس و میزان حرکتتان توجه میکنند. نتایج تحقیقات نشان میدهد پشهها افرادی که رنگ لباسهای تیرهتری دارند بیشتر نیش زدهاند و افرادی که در حال حرکت هستند راحتتر برای پشهها قابل ردیابی هستند. این موجودات کوچک بهدلیل سبکیشان حتی در شرایطی که باد ملایمی بوزد با مشکل مواجه میشوند و به نزدیکی سطح زمین میآیند و در این حالت تشخیص شما وقتی لباس روشنی به تن دارید از میان دیگر اشیا سخت میشود . آنها بیشتر جذب لباسهایی با رنگهای تند و تیره میشوند. از باورهای غلط درباره پشهها این است که آنها فقط شبها سراغ ما میآیند، در حالیکه پشهها میتوانند در هر زمانی از روز ما را نیش بزنند. بوی بد پا در کفش عرق کرده هم میتواند پشهها را به سمت خود بکشد. پس رعایت بهداشت و استفاده از کفش و جوراب مناسب میتواند شما را از پشهها دور نگه دارد.
نقش گروه خونی در گزینش طعمه
افرادی که گروه خونی O دارند دو برابر بیشتر از افرادی که گروه خونی A دارند مورد علاقه پشهها هستند. در واقع پوست بعضی از افراد مادهای ترشح میکند که گروه خونی را برای پشهها مشخص میکند و تقریبا پوست 85 درصد افراد این ویژگی را دارد اما آن
15 درصد باقیمانده که بدنشان این ماده را ترشح نمیکند حتی اگر گروه خونی O داشته باشند کمتر مورد هجوم پشهها قرار میگیرند.
پشهها از کجا میآیند؟
افرادی که محل زندگیشان مملو از پشه شده باید حتما خود را از شر آبهای راکد اطرافشان خلاص کنند. استخرهایی که در آنها شنا میکنند و آب آنها بهموقع تعویض میشود هیچ مشکلی ندارند اما استخرها و حوضهایی که آب مدتی در آنها راکد میماند، میتواند بهترین مکان برای تولیدمثل پشهها باشد. دن استریکمن، محقق برنامه جهانی سلامت میگوید: « دیدهام که پشهها در آب جمع شده کنار سینک ظرفشویی یا در ته شیشهای که مردم برای مسواک زدن دندانهای خود استفاده میکنند، رشد میکنند. »
جدیدترین روشهای رهایی از نیش پشه
دکتر ایمو هانسن، استاد مؤسسه علوم زیستی کاربردی در دانشگاه نیومکزیکو قدرت اثربخشی اسپریهای تجاری مختلف حشرات را بررسی کرد و مشخص شد محصولات حاوی DEET و ترکیبات فعال پیکاریدی، ماندگاری و اثرگذاری بسیار خوبی برای دفع پشه دارد. پس از آن روغن اکالیپتوس لیمو از محصولات توصیه شده از سوی مرکز کنترل و پیشگیری بیماریهای ایالات متحده (CDC) است و اثرگذاری خوبی دارد.
عقیمسازی پشههای نر، روشی برای کنترل جمعیت
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، نیمی از مردم جهان در معرض ابتلا به بیماری تب دنگی هستند که بیماری ویروسی است و از طریق پشه منتقل میشود. بیماریهایی که از طریق پشه منتقل میشود مانند مالاریا، تب دنگی، زیکا، چیکونگونیا و تب زرد حدود ۱۷ درصد کل بیماریهای عفونی در سطح جهان را تشکیل میدهند. با توجه به اینکه طبق این آمار افراد زیادی در سراسر جهان با بیماریها و خطرات ناشی از نیش پشهها درگیر هستند سازمان جهانی بهداشت برای مقابله با پشهها طرح عقیمسازی آنها را از طریق پرتونگاری ارائه کرده است. در این تکنیک تعداد زیادی پشه نر که در مراکز تخصصی با استفاده از پرتونگاری عقیم شدهاند پرورش مییابند و سپس در طبیعت آزاد میشوند تا با پشههای ماده جفتگیری کنند. از آنجایی که این جفتگیریها به تولد پشههای جدیدی منجر نخواهد شد جمعیت این حشرات به تدریج در برخی مناطق متعادل میشود.
منابع: mosquitoe.org و TIME و NPR
مریم ملی - گروه دانش و سلامت