تصویر شفاف متروپل در قاب رسانه ملی

بررسی عملکرد صدا و سیمای استان‌ها در حادثه آبادان

تصویر شفاف متروپل در قاب رسانه ملی

هنوز هم بعد از گذشت دو هفته از فروریختن ساختمان متروپل، نه فقط مردم آبادان که همه مردم ایران عزادار هستند. این ساختمان بخشی از پروژه برج‌های دوقلوی متروپل هلدینگ عبدالباقی بود. 15 روز از این حادثه می‌گذرد و بستر انتشار بخش مهمی از اخبار مربوط به آن، فضای مجازی بوده است. فضایی که مرز حقیقت و دروغ در آن به باریکی مو است. میدانی برای روایت واقعیت‌های این حادثه برای کاربران داخلی و البته فضایی برای دروغ‌پراکنی و بحران‌سازی برای کاربران معاند. به همین دلیل در این مدت، مدام شاهد تصاویر، اخبار و ویدئوهایی در فضای مجازی هستیم که برای کشف حقیقت یا دروغ نیاز به منابع دقیقی داریم.


فضای مجازی رسانه ملی و مشخصا معاونت امور استان‌ها و صدا‌و‌سیمای مرکز آبادان در جریان حادثه متروپل، تلاش کرد در این نبرد رسانه‌ای در کنار فعالیت سایر بخش‌های تولیدی از جمله خبر، سیما و صدا با انجام عملیات رسانه‌ای گسترده و پویا، علاوه بر مقابله با شایعات و اخبار انحرافی، جریان اطلاع‌رسانی شفاف و بی‌واسطه را با محوریت مرجعیت رسانه ملی محقق کرد.
کانال‌ها و صفحات اختصاصی صداوسیمای مرکز آبادان در شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان رسانه‌ای پیشرو در حادثه متروپل، از همان لحظات اولیه به انتشار اخبار مربوط به این حادثه پرداختند تا اطلاع‌رسانی در فضای مجازی با عنوان روایت نخست شکل بگیرد. با توجه به گسترده بودن ابعاد این حادثه، تماس‌های اولیه نیز با مسؤولان ذی‌ربط برای بررسی و اطلاع‌رسانی از عمق فاجعه از سوی معاونت فضای مجازی آبادان انجام گرفت و با حوزه‌های دیگری که خبرهایی در این زمینه داشتند هم‌پوشانی رسانه‌ای به انجام رسید.
با توجه به این‌که همچون حوادث مشابه قبلی، بازار شایعات در مورد متروپل نیز از همان نخستین دقایق وقوع داغ بود، تیم رسانه‌ای ویژه‌ای برای بررسی شایعات و پاسخ به آنها در فضای مجازی امور استان‌ها تشکیل شد.
 روایت‌های تازه همراه با تصاویر هوایی 
نخستین تصاویر هوایی، پرداختن به خانواده‌های درگذشتگان و روند خدمات‌رسانی مردمی، بخشی از این اقدامات بودند. همچنین از همان ساعات اولیه، فضای مجازی مرکز آبادان عملیات آرامش‌‌بخش رسانه‌ای را در دستور کار قرار داد. شایعات گسترده در مورد دستگیری و مرگ حسین عبدالباقی سازنده و مالک ساختمان متروپل، از نخستین ساعات فروریختن این سازه در فضای مجازی و واقعی ساخته و پراکنده شد که از آن جمله می‌توان به فراری شدن او به دبی یا ترکیه اشاره کرد. همچنین ارائه آمارهای تکان‌دهنده و فراوان از تعداد کشته‌شده‌ها، انفجار ساختمان و همچنین زنده ماندن و نجات یافتن یک فرد بعد از ۳۰ ساعت، دیگر شایعاتی بودند که در فضای مجازی به‌شدت گسترش یافتند. بنابراین تلاش شد با احصاء دقیق حقایق، عملیات خنثی‌سازی جریان رسانه‌ای معاند به‌عنوان یکی از اولویت‌های کاری، با قوت انجام شود.
روایت‌های اولیه درباره این حادثه ابتدا در پلتفرمی خاص و تولیدات بعدی با روایت دقیق در شبکه‌های مجازی و رسانه‌ها و سپس انتشار در آنتن رسانه ملی انجام شد. روند اطلاع‌رسانی به صورت لحظه‌ای از خروج اجساد و رسیدن تیم‌های امدادی و امکانات مورد نیاز برای آرام کردن جو حاکم بر شهر آبادان از اقدامات مؤثر فضای مجازی صداوسیما مرکز آبادان به شمار می‌روند.
بروز برخی تجمعات در آبادان که منجر به آتش‌سوزی برخی اموال عمومی و شخصی شهروندان مانند آجیل‌فروشی عبدالباقی شد، چالش دیگری بود که رسانه استانی با آن روبه‌رو شد. بنابراین جریان‌سازی درباره مردمی نبودن این‌گونه مسائل، یکی از فعالیت‌هایی بود که به‌واسطه مردم در گزارش‌ها به آنها پاسخ داده شد؛ نمونه بارز آن دریافت کلیپی مردمی که واکنش‌های تندی به این اقدام شده بود و بازتاب وسیعی در افکار عمومی آبادان و کشور داشت. 
 فضای مجازی صدا و سیمای آبادان
درباره تجمعات این نکته حائز اهمیت است که هجمه‌ها و فراخوان‌های مختلفی برای تجمعات در استان برای ناکارآمد نشان دادن ادارات و نهادهای دولتی و البته کم‌کاری و دروغ‌پراکنی برخی رسانه‌های داخلی، سبب بروز مشکلاتی شد و بر همین اساس، فضای مجازی صدا‌و‌سیمای آبادان و معاونت امور استان‌ها با انتشار اخبار و تولید کلیپ‌هایی از امدادرسانی‌ و خدمات اجتماعی دولتی مردمی به خنثی‌سازی این هجمه‌ها پرداخته و مرجع بودن رسانه ملی در این حادثه را محور و مورد تاکید قرار داد، این حجم از فعالیت موجب شد که با حضور مردم و تشکیل گروه‌های خودجوش به حجم خدمات‌رسانی‌ها افزوده شود. 
طراحی و نشر بیش از 20استوری از خدمات ویژه امدادگران نیروهای نظامی و انتظامی، تولید بیش از 10 نماآهنگ با موضوعات مختلف نجات، امداد و تعاون، اختصاص صفحه ویژه حادثه متروپل در وبسایت صداوسیمای مرکزآبادان، رصد و پایش گسترده مجازی، تولید بیش از 150 عکس و عکس نوشته از حادثه و حواشی و انتشار آن در فضای مجازی، تامین محتوای مکتوب و تصویری برای سایر رسانه‌های استانی و کشوری، ارسال گزارش‌های ویدئویی برای سایر مراکز استانی و تصویربرداری هوایی مستمر از فاجعه متروپل از دیگر اقدامات معاونت فضای مجازی صداوسیمای مرکز آبادان در این حادثه بود که همچنان ادامه دارد.
 فعالیت‌های جریان‌ساز
همسو کردن فعالیت‌های برخی رسانه‌ها در موارد متعدد، هم‌افزایی و همراهی با فعالان فضای مجازی به منظور ایجاد خط رسانه‌ای واحد و همچنین دریافت تولیدات فعالان عرصه تولیدی و مردمی، بخشی دیگر از فعالیت‌های معاونت فضای مجازی امور استان‌ها و صدا و سیمای آبادان محسوب می‌شود.
در کنار اینها باید به اطلاع‌رسانی از خدمات مسؤولان دولتی اعم از سفر معاون اول رئیس جمهور، پوشش رسانه‌ای از استقرار و فعالیت‌های میدانی چندروزه وزیر کشور، تولید و انتشار وسیع خدمات رسانه‌‌ای مردم از جمله امام جمعه اهواز که همپای مردم فعالیت می‌کرد، پوشش رسانه‌ای سفررئیس جمعیت هلال احمر و مسؤولان استانی و همچنین خدمات‌رسانی مردمی به‌عنوان دیگر فعالیت‌های جریان‌ساز معاونت فضای مجازی صدا و سیمای آبادان در جریان فاجعه متروپل اشاره کرد.
بازدید میلیونی از تولیدات مرکز گویای گستردگی فعالیت‌ها ، جامعیت ، مرجعیت کانال‌ها و صفحات صدا و سیمای آبادان در این‌گونه حوادث است. همچنین افزایش صد‌درصدی دنبال‌کنندگان صفحات معاونت مجازی صداوسیما مرکز آبادان و افزایش 200درصدی بازدیدها، گواهی بر حجم تولیدات و جریان‌سازی فعالیت‌های فضای مجازی است. خبرنگاران رسانه استانی ازجمله همکاران فضای مجازی مرکز، محل حادثه را ترک نکرده و صرفا در مقاطعی برای تدوین و انجام کارهای فنی به مرکز مراجعه کرده‌اند. ضمن این‌که در صورت اتمام شیفت، بلافاصله گروه جدید جایگزین گروه قبلی شده است. همچنین از همان دقایق اولیه، گفت‌وگو با مسؤولان ذی‌ربط در دستور کار قرار داشته تا روند اطلاع‌رسانی‌ها مستند و مطابق با خواسته مخاطبان باشد.
تحکیم مرجعیت صدا و سیما
به‌منظور انتشار محتوای آنتن صداوسیما در فضای مجازی، تقطیع فعالیت‌های دیگر واحد‌های رسانه‌ای صداوسیمای مرکز آبادان برای جریان‌سازی، اطلاع‌رسانی افکار عمومی و حفظ مرجعیت رسانه ملی مورد تاکید بوده و به انجام رسیده است. همچنین بازنشر وسیع تولیدات آرشیوی صداوسیما از اقدامات خلاف واقع ساختمان متروپل در روزها و ماه‌های گذشته و انتشار وسیع آن در فضای مجازی، نمونه بازری از تحکیم مرجعیت صداوسیما در این حادثه است.

زینب علیپور طهرانی - گروه رسانه