نفت و ذخایر آن جزو مهم‌ترین پشتوانه‌های اقتصادی کشورهای نفتی عضو اوپک است. در سال‌های اخیر با کشف منابع نفتی تازه، جایگاه بسیار از کشورها در رتبه‌بندی ذخایر نفت تغییرات چشمگیری داشته است.
بین سال‌های 1359 تا 1399 شمسی/ 1980 تا 2020 میلادی، ذخایر نفت شناخته‌ شده جهان تقریبا سه برابر شد: در سال 1359/1980، حدود 102.3میلیارد متر مکعب نفت با اطمینان معقول در آینده قابل برداشت بود. این رقم در سال 1390/ 2021 به 264.2 میلیارد متر‌مکعب افزایش یافت.
نمودار روبه‌رو 15کشور دارای بیشترین ذخایر شناخته شده نفت و چگونگی تغییر ذخایر شناخته شده آنها را در بازه زمانی 40سال اخیر نشان می‌دهد.
همان‌طور که در نقشه می‌بینید کشورهای ونزوئلا، ایران، کانادا، عراق، امارات، نیجریه، قزاقستان، قطر و برزیل بیشترین ذخایر اکتشافی نفت را در بازه زمانی مورد اشاره داشته‌ند. در این میان استحصال نفت در برخی از کشورها نظیر کانادا فعلا  به اندازه کشورهای حاشیه خلیج فارس سودآور نیست. با این حال بی‌گمان این روند همیشگی نخواهد بود و با توسعه فناوری‌های نو، برداشت از ذخایر نفت در بسیاری از کشورهای جهان جنبه اقتصادی به خود خواهد گرفت.
نکته مهم‌تر اما مربوط به تبعات استفاده از سوخت‌های فسیلی در سیاره زمین است. با وخیم ‌شدن اوضاع گرمایش جهانی و نقشی که سوخت‌های  مهمی که سوخت‌های فسیلی در گرم شدن زمین دارند، اکنون بسیاری از کشورهای جهان در حال برنامه‌ریزی برای بهره‌مندی هر چه بیشتراز منابع انرژی‌های تجدیدپذیر هستند.  اکنون بیشتر کشورهای اروپایی که دسترسی به منابع نفتی ندارند، با شتاب بیشتری فناوری‌های مربوط به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر بادی و خورشیدی را  در دستور کار قرار داده‌اند. آنقدر که کشوری همچون دانمارک اکنون بیش از نیمی از برق تولیدی خود را با تکیه بر انرژی‌های بادی و خورشیدی تأمین می‌کند.
 این روندی است که دیر یا زود کشورهای بهره‌مند از منابع عظیم نفتی نیز به آن خواهند پیوست و تا پایان این قرن بعید نیست کاربردهای استفاده از نفت به‌کلی دگرگون شود.

منبع داده: Fossil Fuels Data Explorer. انتشار یافته در 22 فروردین 1401
کاظم کوکرم - دبیر گروه دانش و سلامت